نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 3324
ضوابط مطرد مكي
و مدني
ضوابط كلي مكي
و مدني
(ضوابط مطرد
مكي و مدني)
(ملاکهاى کلّى
در تعيين هر يک از آيات و سورههاى مکّى يا مدنى)
ويژگيهاى کلّى
براى شناسايى آيات و سورههاى مکّى و مدنى نزد دانشمندان علوم قرآنى بهاين شرح است:
1. ضوابط و ويژگيهاى
کلّى آيات و سورههاى مکّي:
الف) سورههاى
داراى آيه سجدهدار؛
ب) هر سورهاى
که در آن لفظ «کَلاّ» به کار رفته
باشد؛
ج) سورههايى که در آن خطاب «يا أيّهاالناس» آمده
و «يا أيّها الذين آمنوا» نيامده است؛ جز سوره حج که داراى خطاب «يا أيّها الذين آمنوا»
است و در عين حال مکى است؛
د) سورههايى (جز سوره بقره) که در آن داستان
زندگى انبيا و امتهاى پيشين بيان شده است؛
هـ) هر سورهاى (جز سوره بقره) که در آن داستان
آدم و ابليس آمده باشد؛
و) هر سورهاى (جز دو سوره بقره و آلعمران) که
با حروف مقطعه آغاز ميشود.
اين شش ويژگى - جز موارد استثنا - نشانههاى قطعى
و کلّى سورههاى مکّى است و قابل تخلف نيست.
2. ويژگيها و ضوابط کلى و قطعى آيات و سورههاى
مدني:
الف) هر سوره که در آن فرمان جهاد و احکام آن
باشد؛
ب) سورههايى که در آنها احکام و حدود، فرايض
و حقوق، قوانين مدنى و اجتماعى و سياسى آمده باشد؛
ج) هر سورهاى که در آن از منافقان ياد و مذمّت
شده باشد؛ جز سوره عنکبوت که مکى است؛
د) مجادله با اهل کتاب و دعوت آنها به عدم تعصب
و غلو در دينشان.
نيز ر.ک: ضوابط مکى و مدنى؛ ضوابط شايع مکى و
مدنى.
[1]سخاوي ، علي
بن محمد ، 558-643ق.;جمال القراء و كمال الاقراء;جلد1;صفحه (503-504)
[2]زركشي ، محمد
بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد1;صفحه (187-190)
[3]حجتي ، محمد
باقر ، 1311 -;پژوهشى درتاريخ قرآن كريم;صفحه (77-80)
[4]محيسن ،محمدسالم;فى
رحاب القرآن;صفحه 65
[5]كمالي دزفولي
، علي ، 1292 -;شناخت قرآن;صفحه (296-297)
[6]صالح ، صبحي
، 1926 -;مباحث فى علوم القرآن;صفحه (181-182)
[7]راميار ، محمود
، 1301 - 1363;تاريخ قرآن;صفحه (604-609)
[8]جمعي از محققان;مجله
رسالة القرآن(فصلنامه);جلد13;صفحه 25
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 3324