نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 3043
سوره لا اقسم بهذا البلد
سوره بَلَد
(سوره لا اقسم بهذا البلد)
(نودمين سوره قرآن)
منظور از «بلد» شهر مکه، زادگاه و وطن پيامبر (ص) است که خداوند در نخستين آيه اين
سوره به آن سوگند ياد کرده و به همين مناسبت براى نام اين سوره برگزيده شده است.
سوره بلد، خلقت انسان را در رنج و سختى دانسته و آن را بستري براي شکوفايي
استعدادهاي او و نيل به کمال معرفي مينمايد. از اين روي، اين سوره بيانگر اين حقيقت
است كه هيچ شانى از شؤون حيات انسان نيست جز اين كه توام با تلخىها، رنجها و خستگىهاست،
از آن روزى كه در شكم مادر روح به كالبدش دميده شد، تا روزى كه از اين دنيا رخت بر
مىبندد هيچ راحتى و آسايشى كه خالى از تعب و مشقت باشد نمىبيند، و هيچ سعادتى را
خالص از شقاوت نمىيابد، تنها خانه آخرت است كه راحتىاش آميخته با تعب نيست. همچنين
به اين نکته اشارهاى دارد که بر کارهاي انسان نظارت مىشود.
بنا بر اين، چه بهتر به جاى هر تلخى و ناكامى و رنج، سنگينى تكاليف الهى
را تحمل كند، در برابر آنها صبر نمايد صبر بر اطاعت و بر ترك معصيت، و در گسترش دادن
رحمت بر همه مبتلايان كوشا باشد، كسانى را از قبيل ايتام و فقرا و بيماران و امثال
آنها كه دچار مصائب شدهاند مورد شفقت خود قرار دهد، تا جزو اصحاب ميمنه
شود، و گرنه آخرتش هم مثل دنيايش خواهد شد، و در آخرت از اصحاب مشئمه خواهد
بود كه نارٌ مُؤْصَدَةٌ مسلط بر آنان است.
ويژگيهاى سوره بلد:
1. داراى بيست آيه، 82 کلمه و 330، 342 يا 351 حرف است.
2. در ترتيب نزول، سى و پنجمين و در ترتيب مصحف شريف نودمين سوره قرآن
است که پس از سوره ق و پيش از سوره طارق فرود آمده است.
3. در مکي و مدني بودن آن اختلاف شده: گفته شده سياق آيات اين سوره شبيه
به سياق سورههاى مكى است، و همين سياق مكى بودن آن را تاييد مىكند. و اين كه بعضى
آن را مدنى دانستهاند، با سياق آن نمىسازد. بعضى اين احتمال را هم دادهاند كه همه
سوره به جز چهار آيه اول آن مدنى باشد.
4. از نظر کميت از سور مفصّل و از نوع اوساط آن به شمار مىآيد.
5. هفدهمين سورهاى است که با سوگند آغاز شده و نسخى در آن رخ نداده است.
محتواى سوره بلد:
1. سوگند به شهر مکه زادگاه رسول خدا (ص) ؛
2. اشاره به خلقت انسان، و مشکلات و موانع رشد انسان؛
3. نعمتهاى الهى براى زندگى و هدايت بشر؛
4. تقسيم انسان در قيامت به اصحاب ميمنه (سعادتمندان) و اصحاب مشئمه (شقاوتمندان)
.
[1]فيروز آبادي ، محمد بن يعقوب ، 729 -
817ق;بصائرذوى التمييزفى لطائف الكتاب العزيز;جلد1;صفحه 520
[2]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد1;صفحه 193
[3]راميار ، محمود ، 1301 - 1363;تاريخ قرآن;صفحه
590
[4]مكارم شيرازي ، ناصر ، 1305 -;تفسير نمونه;جلد27;صفحه
3
[5]جمعي از محققان;علوم القرآن عندالمفسرين;جلد1;صفحه
315
[6]هاشم زاده هريسي ، هاشم ، 1317 -;شناخت
سوره هاى قرآن;صفحه 545
[7]طباطبايي ، محمد حسين ، 1281 - 1360;الميزان
في تفسير القرآن;جلد20;صفحه 289
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 3043