نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 2958
سوره شمس
سوره شمس
(نود و يکمين
سوره قرآن)
نخستين آيه اين
سوره، مشتمل بر سوگند به خورشيد و فروغ آن است. کلمه «شمس» 34 بار در قرآن آمده است؛ از جمله در آغاز
اين سوره که خداوند به آن سوگند ياد کرده و سبب ناميدن سوره به «شمس» شده است.
پيام
سوره اين است که «فلاح» در سايه «تزکيه نفس»، و زيان و تباهى بر اثر پوشاندن و گمراه
کردن نفس تحقق مييابد. از اين روي، انسان- كه با الهام خدايى تقوا را از فجور و كار
نيك را از كار زشت تميز مىدهد- اگر بخواهد رستگار شود بايد باطن خود را تزكيه كند،
و آن را با پرورشى صالح بپروراند و رشد دهد، با تقوا بيارايد، و از زشتىها پاك كند،
وگر نه از سعادت و رستگارى محروم مىماند، هر قدر بيش تر آلودهاش كند، و كمتر بيارايد
محروميتش بيش تر مىشود، و آن گاه به عنوان شاهد داستان ثمود را ذكر مىكند كه به جرم
اين كه پيامبرشان حضرت صالح را تكذيب كرده، ناقهاى را كه مامور به حمايت از آن بودند
بكشتند، به عذاب استيصال و انقراض مبتلا شدند، و با نقل اين داستان به اهل مكه تعريض
و توبيخ مىكند. سوره مورد بحث به شهادت زمينهاى كه دارد در مكه نازل شده است.
ويژگيهاى سوره شمس:
1. پانزده آيه به عدد کوفى و بصرى و شامى و مدنى،
16 آيه به عدد مکي، 54 کلمه و 240، 247 يا 253 حرف دارد.
2. در ترتيب نزول بيست و ششمين و در قرآن کريم
نود و يکمين سوره است.
3. پس از سوره قدر و پيش از سوره بروج در مکه
نازل شد و هيچ آيه مدنى ندارد.
4. از سُوَر مفصّل و از نوع اوساط آن به شمار
مىآيد.
5. هيجدهمين سورهاى است که با سوگند آغاز ميشود.
6. گفتهاند نسخى در آيات آن رخ نداده است.
مطالب سوره:
1. يازده سوگند به منظور بيان عظمت اشياى مورد
سوگند و اثبات نياز به تهذيب براى رستگاري؛
2. اشاره به نفس انسان و آمادگى آن براى کمال؛
3. خودسازى و تزکيه؛
4. اشاره به قوم ثمود و ناقه صالح و مجازات آنان
به دليل ترک تهذيب نفس و فرورفتن در شقاوت.
نيز ر.ک: اسامى سوره شمس.
[1]طباطبايي ، محمد
حسين ، 1281 - 1360;الميزان في تفسير القرآن;جلد20;صفحه 296
[2]هاشم زاده هريسي
، هاشم ، 1317 -;شناخت سوره هاى قرآن;صفحه 547
[3]راميار ، محمود
، 1301 - 1363;تاريخ قرآن;صفحه 590
[4]فيروز آبادي
، محمد بن يعقوب ، 729 - 817ق;بصائرذوى التمييزفى لطائف الكتاب العزيز;جلد1;صفحه
522
[5]مكارم شيرازي
، ناصر ، 1305 -;تفسير نمونه;جلد27;صفحه 35
[6]زركشي ، محمد
بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد1;صفحه 193
[7]جمعي از محققان;علوم
القرآن عندالمفسرين;جلد1;صفحه 315
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 2958