نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 2891
سوره حواريين
سوره صف
(سوره حواريين)
(شصت و يکمين سوره قرآن)
«خداوند پيکارگرانى را دوست ميدارد که در راه او همچون صفى فولادين و
بنيانى استوار مىجنگند». اين مطلب در آيه 4 اين سوره بيان شده است؛ لذا سوره را «صف»
ناميدهاند. واژه «صف» هفت بار در قرآن بهکار رفته است.
اين سوره تشويق و تحريک مسلمانان
به مبارزه با دشمن و معرفى اسلام بهعنوان فروغى الهى و فروزان و نويددهنده غلبه و
حاکميت اين آيين بر اديان ديگراست. محور آيات اين سوره بر دو موضوع «عقيده» و «جهاد»
است.
بدين سان، اين سوره مؤمنان را ترغيب و تحريك مىكند بر اين كه در راه خدا
جهاد نموده، با دشمنان دين او كارزار نمايند. و خبر مىدهد كه اين دين نورى است درخشان
از جانب خداى سبحان كه كفار اهل كتاب مىخواهند آن را با دهان خود خاموش كنند، ولى
خدا نور آن را تمام مىكند، هر چند كه كافران كراهت داشته باشند، و دين خود را بر تمامى
اديان غلبه مىدهد هر چند كه مشركين نخواهند. و اين پيغمبرى كه به وى ايمان آوردهاند
فرستادهاى است از طرف خداى سبحان، او را فرستاده تا هدايت باشد، و دين حق را به شما
برساند، و اين همان است كه عيسى بن مريم (ع) بنى اسرائيل را به آمدنش بشارت داد.
پس بر مؤمنين است كه كمر همت بر اطاعتش ببندند، و آنچه امر مىكند، امتثال
كنند؛ و در راه خدا جهاد نموده، خدا را در دينش يارى كنند، تا خداى تعالى به سعادت
آخرتشان رسانيده، ياريشان كند، و در دنيا فتح و پيروزى نصيبشان كند، و بر دشمنانشان
غالب و مسلط نمايد. و نيز بر مؤمنين است كه هرگز آنچه را كه خود عمل نمىكنند، به ديگران
نگويند؛ و در آنچه وعده مىدهند، تخلف ننمايند؛ كه اين گونه اعمال ايشان را مستوجب
خشمى از خدا نموده، رسول را آزار مىدهد. و اين خطر را هم دارد كه خدا دلهايشان را
منحرف سازد، همان طور كه با قوم موسى (ع) چنين كرد، چون با اين كه مىدانستند آن جناب
رسول خدا به سوى ايشان است، مع ذلك آزارش دادند. و خدا مردم ستمكار را هدايت نمىكند.
گفته شده: اين سوره به شهادت زمينه آياتش در مدينه نازل شده است.
ويژگيهاى سوره صف:
1. چهارده آيه، 221 يا 226 کلمه و 900 يا 966 حرف دارد.
2. در ترتيب نزول يکصد و نهمين و در قرآن کريم شصت و يکمين سوره است.
3. پس از سوره تغابن و پيش از سوره جمعه در مدينه نازل شد و هيچ آيه مکى
ندارد.
4. از سُوَر مفصل و از نوع طوال آن و شامل بخشى از يک حزب قرآن است.
5. يکى از چهارده سوره جمعىالنزول قرآن است که به طور مجموع و يکباره
نازل شد.
6. گفته شده است آيه ناسخ و منسوخ ندارد.
مهمترين مطالب آن:
1. دعوت به هماهنگى گفتار و کردار و توبيخ از شعارهاى بدون عمل؛
2. دعوت به جهاد؛
3. بشارت حضرت مسيح (ع) به ظهور پيامبر اسلام (ص) ؛
4. اشاره به حواريّون حضرت عيسى (ع) .
نيز ر.ک: اسامى سوره صف.
[1]طباطبايي ، محمد حسين ، 1281 - 1360;الميزان
في تفسير القرآن;جلد19;صفحه 248
[2]فيروز آبادي ، محمد بن يعقوب ، 729 -
817ق;بصائرذوى التمييزفى لطائف الكتاب العزيز;جلد1;صفحه 462و460
[3]مكارم شيرازي ، ناصر ، 1305 -;تفسير نمونه;جلد24;صفحه
55
[4]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد1;صفحه 194
[5]هاشم زاده هريسي ، هاشم ، 1317 -;شناخت
سوره هاى قرآن;صفحه 437
[6]جمعي از محققان;علوم القرآن عندالمفسرين;جلد1;صفحه
317
[7]راميار ، محمود ، 1301 - 1363;تاريخ قرآن;صفحه
588
[8]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد1;صفحه (195-334)و(43-44)
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 2891