نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 2822
سوره پنجاه و نهم قرآن
سوره حشر
(سوره پنجاه و نهم قرآن)
(پنجاه و نهمين سوره قرآن)
«حشر» به معناى جمع شدن و انجام کار جمعى است. کلمه «حشر» در آيه 44 سوره
ق و آيه 2 سوره حشر به کار رفته است.
پس از خيانت و پيمانشکنى يهود بنىنضير، مسلمانان با يک حرکت جمعى، آنان
را از اطراف مدينه بيرون راندند. با توجه به اهميت اين واقعه، سوره به نام «حشر» خوانده
شد. نام ديگر آن «بنىنضير» است.
يهوديان بنى النضير بخاطر نقض
پيمانى كه با مسلمين بسته بودند، محكوم به جلاى وطن شدند. اين سوره اشاره دارد سبب
نقض عهدشان اين بود كه منافقان به ايشان وعده دادند كه اگر نقض عهد كنيد، ما شما را
يارى مىكنيم؛ ولى همين كه ايشان نقض عهد كردند، منافقين به وعدهاى كه داده بودند
وفا ننمودند. و در ضمن اين اشارات، مطالبى ديگر نيز در اين سوره آمده، و از آن جمله
مساله حكم غنيمت بنى النضير است.
و از آيات برجسته اين سوره، هفت آيه آخر آن است كه خداى سبحان در آنها
بندگان خود را دستور مىدهد به اينكه از طريق مراقبت نفس و محاسبه آن آماده ديدارش
شوند، و عظمت كلام و جلالت قدر خود را در قالب بيان عظمت ذات مقدسش، و اسماى حسنى و
صفات عليايش، بيان مىفرمايد.
ويژگيهاى سوره حشر:
1. داراى 24 آيه و 445 يا 448 کلمه و 1913 يا 1971 حرف است.
2. در ترتيب نزول، يکصدو يکمين و در ترتيب قرآن کريم پنجاه و نهمين سوره
است که پس از سوره بيّنه و پيش از سوره نور نازل شد.
3. مدنى است و آيه مکى ندارد.
4. از سورههاى مفصل طوال و حدود نيم حزب قرآن است.
5. سومين سوره از مسبّحات است.
6. يک آيه ناسخ دارد.
احکام فقهى سوره:
1. روش تقسيم غنائم جنگي؛
2. اختصاص فىء به رسول گرامى اسلام (ص) .
مهمترين پيامهاى سوره:
1. تسبيح خداوند توسط همه اشيا؛
2. داستان جنگ بنىنضير؛
3. احکام فىء (زمينهايى که بدون جنگ بهدست مىآيد) ؛
4. وجوب اطاعت از پيامبر اسلام (ص) ؛
5. تمجيد از زحمات و فداکارىهاى مهاجران و انصار؛
6. عظمت و قداست قرآن؛
7. سرزنش منافقان.
[1]فيروز آبادي ، محمد بن يعقوب ، 729 -
817ق;بصائرذوى التمييزفى لطائف الكتاب العزيز;جلد1;صفحه 458
[2]مكارم شيرازي ، ناصر ، 1305 -;تفسير نمونه;جلد23;صفحه
476
[3]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد1;صفحه 194
[4]هاشم زاده هريسي ، هاشم ، 1317 -;شناخت
سوره هاى قرآن;صفحه 423
[5]جمعي از محققان;علوم القرآن عندالمفسرين;جلد1;صفحه
37
[6]راميار ، محمود ، 1301 - 1363;تاريخ قرآن;صفحه
587
[7]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد1;صفحه (41-43)
[8]طباطبايي ، محمد حسين ، 1281 - 1360;الميزان
في تفسير القرآن;جلد19;صفحه 200
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 2822