نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 2759
سوره اعلى
سوره اَعلى
(سوره اعلى)
(هشتاد و هفتمين سوره قرآن)
«أعلى» به معناى برتر و بلندتر و صفت ذات مقدس الهى است. در آيه نخست اين
سوره واژه «أعلى» آمده و نام سوره نيز از همين کلمه گرفته شده است.
در اين سوره به توحيد خداى تعالى
امر شده، توحيدى كه لايق به ساحت مقدس او باشد، و نيز به تنزيه ذات متعاليش از اينكه
نام مقدسش با نامى ديگر ذكر شود، و يا چيزى كه بايد به او مستند شود بغير او نسبت دهند،
مثلا كسى ديگر را در خلقت و تدبير و رزق شريك او بدانند، و به رسول خدا (ص) وعده تاييد
مىدهد، تاييد به وسيله علم و حفظ، و نيز وعده مىدهد كه او را از آسانترين طريق و
مناسبترين راه موفق به تبليغ و دعوت بفرمايد.
و سياق آيات اول سوره سياق آيات مكى است، و اما ذيل سوره يعنى از جمله
قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَكَّى... مورد ترديد است براى اينكه از طرق ائمه اهل
بيت و همچنين از طرق اهل سنت رواياتى رسيده كه منظور از تزكى دادن زكات
فطره و خواندن نماز عيد است، و اين را هم مىدانيم كه روزه و توابعش كه يكى زكات فطره
است و همچنين نماز عيد، بعد از هجرت در مدينه تشريع شده، نتيجه اين كه آيات ذيل سوره
در مدينه نازل شده، پس سوره مورد بحث مشتمل است بر آيات مكى و مدنى هر دو، و اين با
رواياتى كه مىگويد اين سوره مكى است منافاتى ندارد، براى اينكه مىتوان آن را حمل
كرد به اينكه منظور صدر سوره است.
ويژگيهاى سوره أعلى:
1. نوزده آيه، 72 يا 78 کلمه و 270 يا 271 حرف دارد.
2. هشتمين سورهاى است که در مکه پس از سوره تکوير و پيش از سوره ليل بر
پيامبر اکرم (ص) نازل شد و در ترتيب مصحف شريف هشتاد و هفتمين سوره است.
3. از نظر کميت، از سورههاى مفصّل و از نوع اوساط آن بهشمار مىآيد.
4. در اين سوره نَسخى رخ نداده است.
مهمترين مطالب سوره أعلي:
1. تسبيح و تقديس خداوند متعالي؛
2. اشاره به قانون نظم و توازن، و هدايت فطرى بشر؛
3. ترغيب به تزکيه نفس و خودسازي؛
4. مقايسه زندگى فانى دنيا و زندگى جاويد آخرت؛
5. اشارهاى کوتاه به صحف ابراهيم و موسى (ع) و تعاليم آموزنده آنان.
[1]هاشم زاده هريسي ، هاشم ، 1317 -;شناخت
سوره هاى قرآن;صفحه 532
[2]راميار ، محمود ، 1301 - 1363;تاريخ قرآن;صفحه
590
[3]جمعي از محققان;علوم القرآن عندالمفسرين;جلد1;صفحه
315
[4]فيروز آبادي ، محمد بن يعقوب ، 729 -
817ق;بصائرذوى التمييزفى لطائف الكتاب العزيز;جلد1;صفحه 514
[5]مكارم شيرازي ، ناصر ، 1305 -;تفسير نمونه;جلد26;صفحه
378
[6]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد1;صفحه 193
[7]حجتي ، محمد باقر ، 1311 -;پژوهشى درتاريخ
قرآن كريم;صفحه 148
[8]طباطبايي ، محمد حسين ، 1281 - 1360;الميزان
في تفسير القرآن;جلد20;صفحه 263
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 2759