نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 2692
سوره 073
سوره مزّمّل
(سوره 073)
(هفتاد و سومين سوره قرآن)
«مزّمّل» از ماده «زمل» به معناى گليم و جامه به خود پيچيده است. در آيه
نخست اين سوره، پيامبر (ص) با اين تعبير خطاب شده است؛ آن هنگام که در آغاز بعثت، مشرکان
در «دارالندوه» دعوتش را نپذيرفته و در فکر توطئه عليه او بودند. پيامبر (ص) غمگين
و آزرده به خانه رفت و جامه به خود پيچيد و خوابيد؛ اما سروش الهى اينگونه او را نوازش
داد و او را به برخاستن و عبادت شبانه در برابر سخنان و مخالفتهاي مشرکان و نيز به
پذيرش مسئوليت سنگين نبوت فراخواند.
بدين سان، اين سوره رسول خدا (ص) را امر مىكند به اين كه نماز شب بخواند،
تا به اين وسيله آماده و مستعد گرفتن مسئوليتى گردد كه به زودى به او محول مىشود،
و آن قرآنى است كه به وى وحى خواهد شد، و دستورش مىدهد در برابر سخنان بيهودهاى كه
دشمنان مىزنند، و شاعر و كاهن يا ديوانهاش مىخوانند صبر كند، و به نحوى پسنديده
از آنان كنارهگيرى نمايد. در اين آيات تهديد و انذارى هم به كفار شده، و حكم صبر را
به همه مؤمنين تعميم داده، در آخر تخفيفى را كه براى رسول خدا (ص) و مؤمنين قائل شده
ذكر مىكند.
اين سوره از نخستين سورههايى
است كه در اول بعثت نازل شده. حتى بعضى گفتهاند: يا سومين يا چهارمين سورهاى است
كه بر قلب مقدس نبى اكرم (ص) نازل شده است.
ويژگيهاى سوره مزمل:
1. به عدد اکثرمکتبهاى تفسيرى از جمله کوفى بيست آيه و به عدد بصرى هفده
آيه (از برخى قاريان 18، 19 و 21 آيه هم نقل شده است) ، 285 يا 300 کلمه و 838 يا
853 حرف دارد.
2. در ترتيب نزول، دومين يا سومين يا چهارمين و در مصحف شريف هفتاد و سومين
سوره است.
3. پس از سوره قلم و پيش از سوره مدّثّر در مکه پيش از هجرت نازل شد؛ مگر
آيات 10، 11 و 20 که برخى از مفسران، اين سه آيه را مدنى دانستهاند.
4. از سورههاى مفصّل و از نوع طوال آن است که بخشى از يک حزب را تشکيل
مىدهد.
5. گفتهاند شش آيه منسوخ دارد.
محتواى سوره مزمل:
1. دعوت به تلاوت قرآن، خواندن نماز و انفاق در راه خدا؛
2. بيان سختىهاى روز قيامت براى منکران؛
3. اشارهاى به طغيان و عصيان فرعون و سرنوشت شوم او.
[1]طباطبايي ، محمد حسين ، 1281 - 1360;الميزان
في تفسير القرآن;جلد20;صفحه 60
[2]فيروز آبادي ، محمد بن يعقوب ، 729 -
817ق;بصائرذوى التمييزفى لطائف الكتاب العزيز;جلد1;صفحه 486
[3]جمعي از محققان;علوم القرآن عندالمفسرين;جلد1;صفحه
315
[4]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد1;صفحه (42-44)
[5]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد1;صفحه 193
[6]مكارم شيرازي ، ناصر ، 1305 -;تفسير نمونه;جلد25;صفحه
159
[7]هاشم زاده هريسي ، هاشم ، 1317 -;شناخت
سوره هاى قرآن;صفحه 480
[8]راميار ، محمود ، 1301 - 1363;تاريخ قرآن;صفحه
589
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 2692