نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 2642
سوره 023
سوره مؤمنون
(سوره 023)
(بيست و سومين سوره قرآن)
خداوند در يازده آيه اول اين سوره، صفات
مؤمنان از قبيل: خشوع در نماز، اِعراض از لغو، پرداخت زکات، حفظ عفت و امانتدارى را
بيان مىکند و سپس به خلقت انسان، نعمتهاى خدا، دعوت انبيا و معاد مىپردازد. به مناسبت
ذکر اوصاف مؤمنان در اين سوره و ذکر واژه «مؤمنون» در آيه نخست،
نام سوره را «مؤمنون» نهادهاند. و به مناسبت کلمه آغازين سوره، به آن سوره «قد أفلَحَ»
هم گفته ميشود.
مضمون اين سوره دعوت به ايمان به خدا و روز قيامت است و فرقهاي ميان مؤمنان
و كفار شمرده شده است. صفات پسنديده و فضايى كه در مؤمنان و رذائل اخلاقى و اعمال زشتى
كه در كفار هست ذكر شده و به دنبالش مژدهها و بيمها داده كه بيمهاى آن متضمن ذكر
عذاب آخرت و بلاهاى دنيايى است. بلاهايى كه امتهاى گذشته را به خاطر تكذيب دعوت حق
از بين برد و منقرض ساخت. و از دوران نوح (ع) گرفته از هر امتى نمونهاى ذكر كرده،
تا به عيسى (ع) رسيده است. گفته شده: سياق آيات اين سوره شهادت مىدهد كه اين سوره
مكى است
ويژگيهاى سوره مؤمنون:
1. داراى 118 آيه به عدد کوفى، 119 آيه به عدد قاريان ديگر، 1840 کلمه
و 4802 حرف است.
2. در ترتيب نزول، هفتاد و چهارمين و در مصحف شريف بيست و سومين سوره است.
3. پس از سوره انبيا و پيش از سوره سجده در مکه و پيش از هجرت نازل شد.
برخى تنها آيه 4 را که درباره تشريع زکات است مدنى دانستهاند؛ ولى در
پاسخ مىتوان گفت اصل تشريع زکات، در مکه بوده است؛ هرچند دستور جمع آورى و ساير احکام
آن در مدينه قانونگذارى شد.
4. گفتهاند دو آيه منسوخ دارد.
5. از نظر کمّيّت، از سُوَر مئين و اندکى کمتر از نيم جزء قرآن است.
مطالب مهم سوره مؤمنون:
1. اوصاف مؤمنان و نشانههاى ايمان؛
2. آفرينش انسان؛
3. داستان کشتى حضرت نوح (ع) ؛
4. داستان حضرت موسى و هارون (ع) و فرعون؛
5. بيان برخى از نعمتهاى الهى؛
6. معاد و مسئله حساب و ميزان….
[1]سخاوي ، علي بن محمد ، 558-643ق.;جمال
القراء و كمال الاقراء;جلد1;صفحه 449و181
[2]طباطبايي ، محمد حسين ، 1281 - 1360;الميزان
في تفسير القرآن;جلد15;صفحه 5
[3]راميار ، محمود ، 1301 - 1363;تاريخ قرآن;صفحه
585
[4]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد1;صفحه 63و43
[5]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد1;صفحه 193
[6]فيروز آبادي ، محمد بن يعقوب ، 729 -
817ق;بصائرذوى التمييزفى لطائف الكتاب العزيز;جلد1;صفحه 329
[7]مكارم شيرازي ، ناصر ، 1305 -;تفسير نمونه;جلد14;صفحه
189
[8]هاشم زاده هريسي ، هاشم ، 1317 -;شناخت
سوره هاى قرآن;صفحه 256
[9]جمعي از محققان;علوم القرآن عندالمفسرين;جلد1;صفحه
316
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 2642