نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 2636
سوره 017
سوره اِسراء
(سوره 017)
(هفدهمين سوره قرآن)
«اسراء» به معناى حرکت دادنِ شبانه است. در آغاز سوره به حرکت و سير شبانه
پيامبر (ص) توسط خداوند از مکه تا مسجدالآقصى اشاره شده است؛ لذا «إسراء» ناميده شده
است. اين حرکت مقدمه معراج بزرگ پيامبر (ص) به آسمانها و رمزى از حرکت صعودى انسان
در مسير تکامل بود.
اين سوره هدفى را دنبال مىكند كه آن عبارت است از تسبيح خداى تعالى، اين
سوره مطلب را با اشاره به داستان معراج رسول خدا (ص) و سير آن حضرت از مسجد الحرام
به مسجد اقصى (كه همان بيت المقدس باشد و بنائى است مرتفع (هيكل) كه داوود و سليمان
(ع) براى بنى اسرائيل بنا نمودند، و خدا آن را خانه مقدس ايشان قرار داد) شروع نموده
و متذكر شده است.
آن گاه كلام را به مناسبت، به مقدرات بنى اسرائيل كشانده، از عزت و ذلت
آنان و اين كه خداوند در هر روزگارى كه او را اطاعت مىكردند سربلندشان مىكرده، و
هر وقت كه از در عصيان در مىآمدند ذليل و خوارشان مىساخته، سخن گفته و نيز كيفيت
نزول كتاب بر آنان و پيرامون دعوت آنان به توحيد و نفى شرك توضيح داده است.
سپس به همين مناسبت كلام را به وضع اين امت معطوف ساخته، كه بر اين امت
نيز كتاب نازل كرده پس اگر اطاعت كنند اجر مىبرند، و اگر عصيان بورزند عقاب مىشوند،
و ملاك كار ايشان مانند آنان به همان اعمالى است كه مىكنند، و به طور كلى با هر انسانى
بر طبق عملش معامله مىكنند، و سنت الهى در امتهاى گذشته نيز بر همين منوال بوده است.
پس آن گاه حقايق مهم و بسيارى از معارف مربوط به مبدأ و معاد و شرايع عامه
از اوامر و نواهى و غير آن را بيان مىكند.
ويژگيهاى سوره اسراء:
1. اين سوره 111 آيه به عدد کوفى، 110 آيه طبق اعداد ديگر، 1533 يا
1560 کلمه و 6460 حرف دارد.
2. در ترتيب نزول، پنجاهمين و در ترتيب مصحف شريف هفدهمين سوره است.
3. پس از سوره قصص و پيش از يونس در مکه نازل شد؛ مگر آيات 26، 32، 33،
57 و 73 تا80 که مدنى هستند.
4. از نظر کمّيّت، سهچهارم از يک جزء قرآن را دربرگرفته است.
5. از سُوَر مئين است.
6. چهارمين سوره از سورههاى داراى سجده مستحب است.
7. سه آيه منسوخ دارد.
احکام فقهى سوره اسراء:
1. حرمت زنا و روابط نامشروع؛
2. حرمت قتل؛
3. حق قصاص براى وليّ مقتول؛
4. حرمت تعدى به مال يتيم و لزوم حفظ آن؛
5. اوقات نماز؛
6. لزوم عمل به عقود؛
7. حرمت کلاهبردارى و کمفروشى و خيانت در کَيل و وزن.
پيامهاى سوره اسراء:
1. توحيد؛
2. معاد، نتايج اعمال و حسابرسى به آن؛
3. معراج پيامبر (ص) به آسمانها؛
4. داستان حضرت موسى با فرعون و بنىاسرائيل و فرازهايى از تاريخ حضرت
نوح؛
5. مسئله اختيار و آزادى عمل و اراده؛
6. قانونگذارى و تشريع چند حکم مهم فقهي؛
7. مسائل اخلاقى همچون تواضع و خوشخويى؛
8. حقوق والدين و خويشاوندان.
نيز ر.ک: اسامى سوره إسراء.
[1]سخاوي ، علي بن محمد ، 558-643ق.;جمال
القراء و كمال الاقراء;جلد1;صفحه 444
[2]راميار ، محمود ، 1301 - 1363;تاريخ قرآن;صفحه
584
[3]حجتي ، محمد باقر ، 1311 -;پژوهشى درتاريخ
قرآن كريم;صفحه 143و142
[4]فيروز آبادي ، محمد بن يعقوب ، 729 -
817ق;بصائرذوى التمييزفى لطائف الكتاب العزيز;جلد1;صفحه 288
[5]مكارم شيرازي ، ناصر ، 1305 -;تفسير نمونه;جلد12;صفحه
(1-6)
[6]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد1;صفحه 193و39
[7]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد1;صفحه 193و43
[8]جمعي از محققان;علوم القرآن عندالمفسرين;جلد1;صفحه
316
[9]هاشم زاده هريسي ، هاشم ، 1317 -;شناخت
سوره هاى قرآن;صفحه 230
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 2636