نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 2183
حمل كلام بر مجراي شك
حمل كلام بر مجراي شك
(ابراز سخن حق در قالب شکّ)
چنانچه سخنور، کلام حق خود را از روى
مسامحه و براى قطع عناد، با شک بيان کند، دست به يک اسلوب بيانى و فنون بلاغى زيبا
زده است که به آن «حمل کلام بر مجراى شک» مىگويند؛ مانند:
1.((وَ إِنَّا أَوْ إِيَّاكُمْ
لَعَلَى هُدًى أَوْ فِى ضَلَالٍ مُّبِينٍ) ؛ «و ما يا شما بر (طريق) هدايت يا ضلالت
آشکار هستيم» (سبأ// 24) . )
پيامبر اسلام (ص) مىداند که خود و پيروانش در مسير هدايت، و مشرکان در
ضلالت هستند؛ اما کلام خود را براى مسامحه و قطع عناد، با ترديد بيان کرده است.
اين آيه، از بهترين نمونههاى «حمل کلام بر مجراى شک» در قرآن است.
2.((قُلْ إِن كَانَ لِلرَّحْمَنِ
وَلَدٌ فَأَنَا أَوَّلُ الْعَابِدِينَ) ؛ «بگو اگر براى [خداى] رحمان فرزندى بود خود
من نخستين پرستندگان بودم» (زخرف// 81) .)
[1]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد3;صفحه 409
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 2183