نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 1912
تنكيت
تنكيت
(انتخاب يک لفظ از ميان چند لفظ بهمنظور
رساندن نکتهاى خاص)
يکى از اسلوبهاى بلاغى و بديعى «تنکيت» است؛ يعنى سخنگو براى ايراد مقصود خويش با آنکه الفاظ متعدد مرادف
يکديگر در نظر دارد، بهمنظور نکتهاى لفظ مخصوصى را بين آن الفاظ برگزيند و از ديگر
الفاظ صرفنظر کند؛ مانند:((وَأَنَّهُ هُوَ
رَبُّ الشِّعْرَى) ؛ «و هم اوست پروردگار ستاره شعرى» (نجم// 49) . )
«شِعري» ستارهاى است در پشت «جوزا» که قبيله خزاعه در روزگار جاهليت آن
را مىپرستيدند.
گرچه خداى متعالى پروردگار همه ستارگان و همه عالم هستى است؛ اما در اين
آيه فقط ستاره شعرى ذکر شد است؛ چون مردى از عرب نام ابنابىکبشه آن را مىپرستيد
و به ربوبيت آن معتقد بود و مردم را به پرستش آن دعوت مىکرد؛ به همين دليل، خداوند
آن را ذکر و از بقيه صرفنظر کرد تا مدعى پرستش آن را سرکوب و تقريع کند.
[1]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد3;صفحه 306و284
[2]بستاني ، بطرس ، 1898 - 1969;محيط المحيط
قاموس مطول للغة العربية;صفحه 915
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 1912