نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 1888
تناسب سُوَر
تناسب سُوَر
(هماهنگى آغاز و پايان هر سوره يا سورههاى
متصل به هم)
برخى ترتيب سورههاى قرآن را توقيفى ميدانند؛
يعنى ميگويند ترتيب سورهها به دستور پيغمبر گرامى اسلام (ص) انجام يافته است. در
مقابل، بيشتر دانشمندان علوم قرآنى معتقدند ترتيب سورهها به اجتهاد شخصى صحابه است
و تناسب و هماهنگى ميان سورهها لازم نيست.
بنابر نظريه توقيفى بودن، ابعادى از تناسب
را براى سورهها ذکر کردهاند.
نخستين منکِر تناسب سورهها شيخ عزالدين
عبدالعزيز بن عبدالسلام (م660ق) است. در مقابل، شيخ وليالله محمد بن احمد ملوى منفلوطى
تناسب در آيات و سورهها را ميپذيرد.
زرکشى نيز تناسب سورهها را پذيرفته،
ميگويد: گاهى تناسب آشکار است و گاهى پنهان.
جلالالدين سيوطى نيز ترتيب سورهها را
توقيفى دانسته و به تناسب سورهها قائل شده است.
منظور از تناسب سورهها گاهى هماهنگى
هر سوره با سوره پيش از خود است؛ مانند: سوره کوثر که مقابل سوره ماعون و پس از آن
است. در سوره ماعون، خداوند چهار صفت بخل، ترک نماز، ريا در نماز و منع زکات را براى
منافق برشمرده؛ و در سوره کوثر مقابل بخل، کوثر (خير کثير) ، مقابل ترک نماز
فَصَلَّ (نماز بخوان!) و مقابل ريا لِرَبک (براى رضاى خدا)
و مقابل امتناع از پرداخت زکات، وَ اْنحَر (صدقه دادن از گوشت قرباني)
را ذکر کرده است.
و گاهى منظور از تناسب سورهها، تناسب
پايان هر سوره با آغاز سوره پس از آن است؛ مانند: تناسب خاتمه سوره سبأ با ابتداى سوره
فاطر، و آغاز سوره حديد که با تسبيح شروع شده با پايان سوره واقعه که به تسبيح امر
ميکند.
گاهى هم منظور تناسب ابتداى سورهاى با
خاتمه همان سوره است؛ مانند ابتداى سوره ص((ص وَالْقُرْآنِ ذِى الذِّكْرِ))و انتهاى آن (آيه 87) :((إِنْ هُوَ إِلَّا ذِكْرٌ لِّلْعَالَمِينَ))که در هر دو کلمه ذکر آمده است.
نيز ر.ک: ترتيب سور؛ ترتيب قرآن.
[1]حجتي ، محمد باقر ، 1311 -;پژوهشى درتاريخ
قرآن كريم;صفحه (66-70)
[2]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد1;صفحه (185-186)و(38-39)
[3]معرفت ، محمد هادي ، 1309 -1385.;التمهيد
فى علوم القرآن;جلد5;صفحه (254-260)
[4]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد3;صفحه (379-383)
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 1888