در بسيارى از آيات قرآن وجه به خدا نسبت داده شده است که اين
آيات دو قسمند:
الف: آياتى که وجه را به خداوند نسبت دادهاند و منظور آنها
ذات پروردگار است؛ مانند:
1) آيه 26 و 27سوره الرحمن:((كُلُّ
مَنْ عَلَيْهَا فَانٍ وَيَبْقَى وَجْهُ رَبِّكَ ذُو الْجَلَالِ وَالْإِكْرَامِ) ؛
)هر چه بر [زمين] است فانىشونده است و ذات باشكوه و ارجمند پروردگارت باقى خواهد
ماند.
2) آيه 88 سوره قصص:(()… كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُ…) ؛ جز ذات او همه چيز نابودشونده است.
در جوامعالجامع، مجمعالبيان، کشاف، تفسير بيضاوى و… مراد از وجه در هر دو آيه را ذات خداوند دانستهاند.
ب: آياتى که وجه را به خدا نسبت دادهاند؛ ولى منظور رحمت،
ثواب و خشنودى خداوند است؛ مانند:
1) آيه 22 سوره رعد:((وَالَّذِينَ
صَبَرُواْ ابْتِغَاء وَجْهِ رَبِّهِمْ)…) ؛ و كسانى كه براى طلب خشنودى پروردگارشان
شكيبايى كردند.
2) آيه 9 سوره انسان:((إِنَّمَا
نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ)…) ؛ ما براى خشنودى خداست كه به شما مىخورانيم.
3) آيه 52 سوره انعام:((وَلاَ
تَطْرُدِ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُم بِالْغَدَاةِ وَالْعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجْهَهُ)…) ؛ و كسانى را كه پروردگار خود را بامدادان
و شامگاهان مىخوانند در حالى كه خشنودى او را مىخواهند مران.
مشبّهه با استناد به ظواهر برخى آيات مذکور مثل آيه 115 سوره بقره(()… فَأَيْنَمَا تُوَلُّواْ
فَثَمَّ وَجْهُ اللّهِ…) ؛ گفتهاند خداوند تبارک و تعالى نيز همانند انسان
صورت دارد. بطلان اين اعتقاد، واضح است؛ زيرا وجه در برخى از آيات به معناى
ذات و در آيه 115 سوره بقره به معناى جهت و طرف است؛ نه صورت
خداوند.
[1]معرفت ، محمد هادي ، 1309 -1385.;التمهيد
فى علوم القرآن;جلد3;صفحه (126-127)
[2]قرشي بنابي ، علي اكبر ، 1307 -;قاموس
قرآن;جلد7;صفحه (184-187)
[3]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد3;صفحه (18-19)
[4]طباطبايي ، محمد حسين ، 1281 - 1360;الميزان
في تفسير القرآن;جلد1;صفحه (258-259)
[14]همان;جلد16;صفحه (90-95)
[15]همان;جلد13;صفحه (301-302)
[5]مصطفوي ، حسن،1294-1384.;التحقيق فى كلمات
القرآن;جلد13;صفحه (45-48)
[6]مكارم شيرازي ، ناصر ، 1305 -;تفسير نمونه;جلد1;صفحه
(414-415)
[16]همان;جلد2;صفحه (263-264)
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 185