نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 1848
تقسيم (بلاغت)
تقسيم (بلاغت)
(استيفاى اقسام موجود براى يک شيء و بيان
وضع آنها)
يکى از اسلوبهاى بلاغى و بديعى قرآن
تقسيم است. صنعت تقسيم آن است که ابتدا چند چيز و پس از آن
چند چيز ديگر بياورند که مربوطبه همان الفاظ اول باشد و معلوم کنند که هرکدام از
امور بعد مربوط به کداميک از امور اول است. صنعت تقسيم مانند لفّ و نشر به دو قسم
مرتّب و مشوّش تقسيم ميشود.
برخى تقسيم را اين گونه تعريف
کردهاند که چيزى را به اجزايى تقسيم و پس از آن، حکم هر جزئى را ذکر کنند؛ مانند:
1.(كَذَّبَتْ ثَمُودُ وَعَادٌ بِالْقَارِعَةِ(فَأَمَّا ثَمُودُ فَأُهْلِكُوا بِالطَّاغِيَةِ)وَأَمَّا عَادٌ فَأُهْلِكُوا بِرِيحٍ صَرْصَرٍ عَاتِيَةٍ)
؛ ثمود و عاد آن حادثه کوبنده (قيامت) را دروغ انگاشتند؛ و اما ثمود بر اثر طغيان
خود نابود شدند، و اما عاد با تندبادى سخت سرد و بنيانکن نابود شدند (حاقه//
4 - 6) ؛
2.(فَمِنْهُمْ ظَالِمٌ لِّنَفْسِهِ وَمِنْهُم مُّقْتَصِدٌ وَمِنْهُمْ سَابِقٌ
بِالْخَيْرَاتِ بِإِذْنِ اللَّهِ) ؛ پس برخى از آنان بر خود ستمكارند و برخى
از ايشان ميانهرو و برخى از آنان در كارهاى نيك به فرمان خدا پيشگامند (فاطر//
32) .
در اين آيه، بندگان خدا به سه گروه
ستمکار به خويش، ميانهرو و پيشتاز در نيکوکاريها
تقسيم شدهاند.
[1]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد3;صفحه 471
[2]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد3;صفحه (305-329)و284
[3]بستاني ، بطرس ، 1898 - 1969;محيط المحيط
قاموس مطول للغة العربية;صفحه 735
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 1848