نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 1760
تفسير اماميه
تفسير اماميه
(تفسير مبتنى بر عقايد مذهب اماميه)
تاريخ تفسير شيعه اماميه، به تاريخ شکلگيرى
شيعه برميگردد. همانطور که جلالالدين سيوطى از مفسران معروف اهلسنت نوشته است،
نخستين بار خود پيامبر اکرم (ص) کلمه شيعه را بر ياران على (ع) اطلاق فرمود.
شيعيان از آغاز تاريخ خود اثر چشمگيرى
در تفسير وحى داشتند؛ زيرا به آبشخور وحى و عديل قرآن يعنى على (ع) و خاندانش روى آوردند.
شيعه در تفسير قرآن از دو منبع اصيل قرآنى
بهرهمند بوده است:
1. ميراث غنى و ارزشمند احاديث اهلبيت
(ع) ؛
2. اجتهاد بر اساس روشهاى اتخاذ شده
از ائمه معصوم (ع) .
از آنجا که شيعه به عصمت امامان (ع)
معتقد است، گفتار و عمل پيامبر (ص) و ائمه اطهار (ع) را براى همگان حجت قطعي، و ديدگاههاى
صحابه و تابعين را فاقد حجيت ميداند و به احاديث معتبر تفسيرى که از راههاى مطمئن
از پيامبر (ص) يا ائمه (ع) رسيده باشد، استناد ميجويد، و اجتهاد را نيز به معناى شيوه
استنباط مطالب بر اساس اين احاديث معتبر ميداند.
صحابه و تابعين پس از اهلبيت (ع) همانند
ابنعباس، ابنمسعود، جابر بن عبد الله انصاري، ابى بن کعب و ميثم تمار در زمينه گسترش
تفسير شيعى تلاشهاى چشمگيرى کردهاند.
در دوره تابعين، تفسير شيعه با سعيد بن
جبير شهيد راه تشيع آغاز شد و با مجاهد بن جبر ادامه يافت.
عالمان شيعه، تفسير قرآن را با احتياط
بيشترى پيگرفتهاند؛ زيرا اولاً امامان (ع) از تفسير به رأى و بازى با قرآن و سنجش
کلام الهى با عقل محدود بشرى برحذر داشتهاند؛ ثانياً شيعه در مدت طولانى حضور ائمه
اطهار (ع) به علت دسترسى به واقعيت شريعت و تفسير حقيقى و قطعى اهلبيت (ع) از آيات،
خود را از اجتهاد شخصى بينياز ميدانستند.
اين دو عامل در کنار فشارهاى سياسى سبب
شد روند نگارش تفسير قرآن نزد شيعه با احتياط پيش برود.
در دوران غيبت حضرت وليعصر (عج) به دليل
نياز به تفسير قرآن و عدم دسترسى به امام معصوم (ع) حرکت علمى شيعه افزايش يافت و پس
از يک فترت نسبتاً طولانى بار ديگر گرايش به تفسير و علوم قرآنى شتاب بيشتر گرفت و
در قرن اخير به اوج خود رسيد.