نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 1418
ترتيب
ترتيب
(ذکر اوصاف يک
چيز به ترتيب طبيعى يا طبق ملاک مورد لحاظ)
يکى از اسلوبهاى
بديعى، «ترتيب» است و آن در لغت به معناى قراردادن هر
چيزى در رتبه و جايگاه خود، و در اصطلاح علم بديع، عبارت است از آوردن اوصاف يک چيز
به ترتيب خلقت طبيعى يا براساس وقوع آن در خارج، به صورتى که هيچ صفت زائدى در ميان
نيايد؛ مثل:
1.((هُوَ
الَّذِى خَلَقَكُم مِّن تُرَابٍ ثُمَّ مِن نُّطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ يُخْرِجُكُمْ
طِفْلًا ثُمَّ لِتَبْلُغُوا أَشُدَّكُمْ ثُمَّ لِتَكُونُوا شُيُوخًا...) ؛ )او
همان كسى است كه شما را از خاكى آفريد سپس از نطفهاى آنگاه از علقهاى و بعد شما را
[به صورت] كودكى برمىآورد تا به كمال قوت خود برسيد و تا سالمند شويد (غافر//
67) .
در اين آيه، خلقت انسان براساس ترتيب طبيعى آن
ذکر شده است.
2.((فَكَذَّبُوهُ
فَعَقَرُوهَا فَدَمْدَمَ عَلَيْهِمْ رَبُّهُم بِذَنبِهِمْ فَسَوَّاهَا) ؛ )و[لى]
دروغزنش خواندند و آن [مادهشتر] را پى كردند و پروردگارشان به [سزاى] گناهشان بر سرشان
عذاب آورد و آنان را با خاك يكسان كرد (شمس// 14) .
در اين آيه، کارهاى قوم ثمود و عذاب آنان به ترتيب
واقعه خارجي، ذکر شده است.
[1]سيوطي ، عبد
الرحمان بن ابي بكر ، 849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد3;صفحه 308
[2]بستاني ، بطرس
، 1898 - 1969;محيط المحيط قاموس مطول للغة العربية;صفحه 322
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 1418