نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 1121
التفات
التفات
(انتقال کلام از اسلوبى به اسلوب ديگر)
صنعت «التفات» يکى از اسلوبهاى
بديعى قرآن است. انتقال کلام از اسلوبى به اسلوب ديگر، مثلاً از غيبت به خطاب يا از
خطاب به غيبت يا از غيبت به تکلم «التفات» نام دارد.
ايجاد شادابى در مخاطب و جلوگيرى از خستگى شنونده، فايده و حکمت اين اسلوب
بديعى است.
التفات انواع زيادى دارد که به برخى از آنها اشاره مىشود:
1. التفات از تکلم به خطاب:((وَمَا
لِى لاَ أَعْبُدُ الَّذِى فَطَرَنِى وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ))(يس// 22) که در اصل «اليه ارجع» بود؛ و مثل:((إِنَّا أَعْطَيْنَاكَ الْكَوْثَرَ)فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَانْحَرْ)((کوثر// 1- 2) ؛ )
2. التفات از تکلم به غيبت:((لِنُرِيَهُ
مِنْ آيَاتِنَا إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ البَصِيرُ))(اسراء// 1) ؛
نوع ديگرى از التفات، تغيير روال سخن است؛ به اين ترتيب که گوينده، مطلبى
را آغاز کند، سپس در ميان سخنش، به گمان وجود مخالف يا سؤالکننده، به رفع شک يا پاسخ
به سؤال مقدّر بپردازد و اينگونه گفته خود را تأييد کند؛ مانند:
ابنقدامه «اعتراض» -از اساليب بديع- را التفات ناميده است؛ ولى در ماهيت
با اين التفات فرق دارد.
[1]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد3;صفحه 314
[2]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد3;صفحه (289-295)و284
[3]باقلاني ، محمد بن طيب ، 338 - 403ق.;اعجازالقرآن;صفحه
99
[4]فيروز آبادي ، محمد بن يعقوب ، 729 -
817ق;بصائرذوى التمييزفى لطائف الكتاب العزيز;جلد1;صفحه (109-110)
[5]معرفت ، محمد هادي ، 1309 -1385.;التمهيد
فى علوم القرآن;جلد5;صفحه (359-372)
[6]بستاني ، بطرس ، 1898 - 1969;محيط المحيط
قاموس مطول للغة العربية;صفحه 810
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 1121