نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 1101
اغراض تشبيهات قرآن
حكمت تشبيهات قرآن
(اغراض تشبيهات قرآن)
(فلسفه استفاده از تشبيه در قرآن)
هدف تشبيه در علم بيان، توضيح و تبيين
«مشبّه» است؛ زيرا «مشبّهٌبه» غالباً روشنتر از «مشبّه» است و براى روشنگرى
و توضيح آورده مىشود.
برخى از اهداف تشبيه:
1. بيان حال مشبه؛ اين در صورتى است که مشبه مبهم و مجمل باشد؛
2. بيان امکان وجود وجه شبه در مشبّه؛ اين در صورتى است که چيز غريبى به
مشبه اسناد داده شود و فهم و تصور آن به جز از راه تشبيه و تمثيل ممکن نباشد؛ مانند:((إِنَّ مَثَلَ عِيسَى عِندَ اللّهِ كَمَثَلِ آدَمَ
خَلَقَهُ مِن تُرَابٍ))(آلعمران// 59) .
3. تثبيت حال مشبّه در جان و ذهن شنونده؛
4. بيان چگونگى حال مشبّه در قوت و ضعف؛ مانند بيان مقدار ايمان در افراد
ضعيف با تشبيه به تار عنکبوت در:((مَثَلُ الَّذِينَ
اتَّخَذُوا مِن دُونِ اللَّهِ أَوْلِيَاء كَمَثَلِ الْعَنكَبُوتِ اتَّخَذَتْ بَيْتًا
وَإِنَّ أَوْهَنَ الْبُيُوتِ لَبَيْتُ الْعَنكَبُوتِ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ))(عنکبوت// 41) ؛
5. بيان برترى يا پستى مشبّه؛ مانند تشبيه انسانها به فرشتگان بهسبب
طهارت و عفت نفس، يا تشبيه بعضى از انسانها به درندگان و چهارپايان در دينگريزى و
حقستيزي؛
6. آراستن مشبّه براى رغبت و تشويق به آن؛
7. مذمت مشبّه براى اجتناب از آن؛
8. قراردادن مشبّه به عنوان پديدهاى نو.
[1]حسيني ، جعفر ،1323-;اساليب البيان فى
القرآن;صفحه (346-487)و78
[2]عبداللطيف ،محمدعبدالوهاب;موسوعة الامثال
القرآنية;صفحه 490
[3]عبدالقادر،حسين;القرآن والصورة البيانية;صفحه
89
[4]معرفت ، محمد هادي ، 1309 -1385.;التمهيد
فى علوم القرآن;جلد5;صفحه 261
[5]خرمشاهي ، بهاء الدين ، 1324 -;دانش نامه
قرآن وقرآن پژوهى;جلد1;صفحه (622-624)
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 1101