انتقاد مشفقانه غير از عيب جويى است

نكته قابل توجهى كه در اين جا بسيارى از آن غافلند، اين است كه عيب جويى و سرزنش كردن مردم، امرى است و راهنمايى آنان به كارهاى نيك و متوجه ساختن آنان به معايب كار خود، مطلبى ديگر. عيب جويى از رذايل اخلاقى است; در حالى كه هدايت مردم و توجه دادن آنها به نقاط ضعف خويش، از طريق نصيحت و اندرز، از وظايف مذهبى و انسانى به شمار مى رود و بر هر انسان آگاه و بيدارى لازم است كه همنوعان خود را از بدبختى و تيره روزى نجات بخشد.

آگاهانيدن مردم به عيوب زندگى خودشان، به قدرى مهم و با ارزش است كه امام صادق(عليه السلام)آن را بزرگ ترين هديه انسانى شمرده است كه يك فرد مى تواند آن را به فرد ديگر تقديم نمايد و چنين مى فرمايد:

«رَحِمَ اللّهُ امرأً أَهدى إِلَىَّ عُيُوبى;$[1]

خداوند بيامرزد كسى را كه عيوبم را به عنوان هديه به من تذكر دهد».

اميرمؤمنان(عليه السلام) مى فرمايد:

«لِيَكُنْ آثرُ النّاسِ عِنْدَكَ مَنْ اَهْدى إلَيْكَ عَيْبَكَ;[2]

برگزيده ترين فرد در نظر تو كسى باشد كه عيوب زندگى تو را به عنوان هديه به تو ببخشد».

اصولاً نخستين گام براى درمان بيمارى هاى جسمى و روحى و از بين بردن بحران هاى اجتماعى، اين است كه قبل از هر چيز، ريشه بيمارى و نوع مرض، به طور دقيق شناخته شود و تا اين كار درست انجام نگيرد، هر نوع معالجه اى بى اثر و