فَتَعَلَّمُوا العِلْمَ، فَمَنْ لَمْ يَسْتَطِعْ مِنْكُمْ أنْ يَحْفَظَهُ فَلْيَكْتُبْ، ولْيَضَعْهُ فِي بَيْتِهِ;

شما كودكان امروز و بزرگان اجتماع آينده هستيد، بر شماست كه تحصيل علم كنيد و هر كس از شما كه نمى تواند مطالب را حفظ كند، درس خود را بنويسد و در موقع لزم به آن مراجعه كند.»

اكنون دقت كنيم، امام مجتبى(عليه السلام) چگونه مى خواهد فرزندان خود را تربيت كند. او مى خواهد فرزندانش دانش بياموزند، ولى هرگز در اين راه به شدت و خشونت متوسل نمى گردد و با سيطره و فشار، آنها را وادار به درس خواندن نمى كند، چرا؟ زيرا اثر آن موقت و مايه پيدايش عقده هايى است كه بعدها جبران ناپذير است.

او در ايجاد شخصيت، با باز كردن فكر كودك، اميدوار ساختن او به آينده خود، و با تشريح منافع دانش اندوزى، وارد گفتگو شده و عملاً براى آيندگانْ روش صحيح تربيت را مى آموزد.

لقمان و تربيت اولاد

اندرزهايى كه لقمان به فرزند خود داده و قرآن مجيد آنها را به عنوان برنامه تربيتى در اين سوره آورده است، همگى بر اساس ايجاد شخصيت در فرزند استوار است; همان اساسى كه امام مجتبى(عليه السلام) از آن پيروى كرده، همان روشى كه امروز در كشورهاى متمدن تعقيب مى شود.

اكنون بايد ديد اساسى ترين مسأله در نظر لقمان چيست. نخستين پايه تربيت يك كودك در نظر او چه بوده و او برنامه خود را از كجا شروع مى كند و