مركز قطع گردد، نور آنها نابود شده و تاريكى همه جا را فرا مى گيرد. آرى، نياز موجودات به خدا به مراتب بالاتر از ارتباط رشته هاى برق به مركز آن است.

لازمه چنين قيام و بستگى به خدا، اين است كه تدبير موجودات با خدا باشد. اوست كه انسان را از نقص به كمال سوق مى دهد و اعمال او را كه صورتى از حركت و سكون است، در صحيفه اعمال ضبط نموده و سرانجام به پاداش و كيفر تبديل مى سازد.

ترسيمى كه قرآن از خدا و دركى كه اهل توحيد از او دارند; همين است. اكنون با اين فرض مى توان براى او شريك و انبازى تصور نمود؟ به يقين نه. لابد خواهيد گفت: چرا؟ پاسخ چراى شما را جمله هاى بعدى آيه، به روشنى بيان مى كند.

برهان فلسفى براى ابطال شرك

قرآن مجيد عالى ترين برهان فلسفى را در جمله اى كوتاه، يعنى جمله (قُلْ سَمُّوهُمْ أَمْ تُنَبِّئُونَهُ بِمَا لاَ يَعْلَمُ فِى الارْضِ أَمْ بِظَاهِر مِنَ الْقَوْلِ) به صورت يك دليل سه ضلعى بيان نموده است:

قرآن مجيد به پيامبر دستور مى دهد از مشركان بپرسد كه شركاى خدا چه كسانى هستند و به عبارت ديگر، آنان بايد به يكى از اين سه سؤال پاسخ دهند:

1. (سَمُّوهُمْ); «از آنها نام ببريد و آنها را توصيف كنيد». آنان در مقام تعيين، ناچارند از «هبل» و «لات» و «عزى» و يا يكى از اجرام آسمانى، كه همگى فاقد درك و شعور، قدرت و توانايى و حيات و زندگى هستند، نام ببرند. ناگفته پيداست چنين موجودات ناقص و عاجزى نمى توانند شريك خدايى باشند كه واجد همه نوع كمال است. خداوند «حى» و «عليم» و «قادر» و «خالق» و «مدبر» كجا و