نيست. زندگى مادى بدون تكيه گاهى معنوى، جز بدبختى نتيجه اى ندارد و پشت پا زدن به پيوندهاى اجتماعى، در حالى كه يك نوع نمك نشناسى و ناجوانمردى است، خود موجب گسسته شدن رابطه فرد با اجتماعى است كه بار زندگى او را به دوش گرفته و صميمانه به او خدمت مى كند.

احترام به اين دو پيوند پيش از آن كه نشانه ايمان باشد يكى از نشانه هاى افراد عاقل و فهميده است كه از اين دو پيوند براى سعادت و خوشبختى خود استفاده مى كنند. اين آيه و هم چنين آيات بعدى درصدد بازگويى نشانه هاى افراد عاقل و خردمند است، امّا چگونه اين آيه به اين دو پيوند اشاره مى كند؟

به بيانى روشن تر، آن جا كه آيه از خشيت در برابر خدا و ترس از سختى حساب سخن مى گويد[1]، هدف آن بيان حفظ پيوند با خداست; زيرا مردان عاقل و واقع بين، در پرتو توجه به عظمت خدا و احساس كوچكى در برابر آن قدرت بى نهايت، كانونى از خشيت و بيم، خضوع و خشوع مى گردند. كدام خردمند است كه در سنجش بى نهايت نياز با بى نهايت قدرت وعظمت، بيم و خشيت به او دست ندهد؟

آن جا كه آيه سخن از احترام به پيوندهايى به ميان مى آورد كه خدا به برقرارى آنها دستور داده است[2]، هدف بازگويى پيوندهاى معنوى اجتماعى است كه در آيين مقدس اسلام به طور مؤكد به حفظ آنها دستور داده شده است. اكنون بايد ديد مقصود از پيوندهايى كه خداوند به حفظ آنها فرمان داده چيست؟