فصل نوزدهم

تغيير مسير جنگ صفّين وتاريخ اسلام

امام (عليه السلام) در روز سه شنبه دهم ماه ربيع الأوّل سال 38 هجرى در ابتداى فجر، كه هنوز هوا تاريك بود، نماز صبح را با ياران خود بجا آورد. آن حضرت از ناتوانى وخستگى سپاه شام كاملاً آگاه بود ومى دانست كه دشمن به آخرين سنگر عقب نشينى كرده وبا يك حمله جانانه مى توان به خرگاه آتش افروز جنگ معاويه دست يافت.از اين رو، به اشتر دستور داد كه به تنظيم سپاه بپردازد.مالك، در حالى كه در پوششى از آهن فرو رفته بود به ميان سپاه آمد ودر حالى كه بر نيزه خود تكيه كرده بود فرياد كشيد:«سَوُّوا صُفُوفَكُمْ رَحِمَكُمُ اللّه»:صفهاى خود را مرتب كنيد. چيزى نگذشت كه حمله آغاز شد واز همان ابتدا نشانه هاى شكست دشمن با فرار آنان از ميدان نبرد آشكار گرديد.

در اين موقع، مردى از سپاه شام بيرون آمد وخواستار مذاكره حضورى با امام (عليه السلام) شد. امام در ميان دو صف با او به مذاكره پرداخت. او پيشنهاد كرد كه هر دو طرف به جايگاه نخستين خود عقب نشينى كند وامام شام را به معاويه واگذار نمايد.امام (عليه السلام) باتشكر از پيشنهاد او ياد آور شد كه من در اين موضوع مدّتها انديشيده ام ودر آن جز دو راه براى خود نديده ام، يا نبرد با ياغيگران يا كفر بر خدا وآنچه كه بر پيامبر او نازل شده است. وخدا هرگز راضى نيست كه در ملك او عصيان وگناه شود وديگران در برابر آن سكوت كنند واز امر به معروف ونهى از منكر سرباز زنند. از اين رو جنگ با متمرّدان را بهتر از هم آغوشى با غل وزنجير يافته ام.

آن مرد از جلب موافقت امام (عليه السلام) مأيوس شد ودر حالى كه آيه (إِنّا للّهِ