مكتب اعتزال را ترك گفت، طبعاً تاريخ نگارش اين كتاب، به آغاز قرن چهارم، يعنى حدود سال 300 قمرى، بر ميگردد. روش اين كتاب با روش كتاب «السنة» نوشته احمد بن حنبل، يكى است ولى هرگز قابل مقايسه با كتاب ديگر او (شيخ اشعرى)، به نام «اللمع» نيست و اصولاً انسان ميپندارد اين دو كتاب از دو مؤلف است. علت اين تفاوت آنست كه «الابانه...» را در آغاز بازگشت به مكتب اهل حديث نوشته و «اللمع» را، پس از استقرار در اين مكتب و تثبيت موقعيت خود، نگاشته است.

اگر به راستى كتاب «الابانه» كه اخيراً چاپ شده، تأليف خود شيخ اشعرى باشد، بايد گفت، او كوچكترين تغييرى در «السنة»، كتاب عقائد اهل حديث پديد نياورده و همان را كپيه كرده است، در حالى كه مسأله در كتاب «اللمع»، به شكل ديگرى است.

در هر حال، در اين كتاب (الابانة...)، پس از ذكر عقائد معتزله و جهميه، در باب دوم چنين ميگويد:

«اگر گفته شود كه شما مكتب معتزله و قدريه و جهميه و حروريه و رافضه و مرجئه را مورد انكار قرار دادهايد، پس عقيده خود را معرفى كنيد و ديانتى را كه به آن عقيده داريد، بيان كنيد، در پاسخ ميگوييم: عقيده ما و دين ما، تمسّك به كتاب خدا و سنت پيامبرمان و آنچه از صحابه و تابعان و امامان حديث به ما رسيده، ميباشد و ما به آن و به آنچه «ابو عبد اللّه احمد بن حنبل» ميگفت، چنگ ميزنيم. زيرا وى، پيشواى فاضل و رئيس كاملى است كه خدا به وسيله او حق را روشن و ضلالت را دفع كرد و راه را نشان داد، و بدعتگزاران را قلع و قمع فرمود، و رحمت خدا بر او باد كه پيشواى پيشتاز و بزرگ همه پيشوايان بود».

آنگاه، وى اصول عقائد اهل حديث را ضمن پنجاه و يك اصل، بيان