نسبت به افراد، گروه‌ها، و موضوع‌هاى اجتماعى يا قدرى وسيع‌تر، هرگونه حادثه‌اى در محيط فرد.»[1] مؤلفه‌هاى نگرش عبارتند از: افكار، عقايد، احساسات يا عواطف و تمايلات رفتارى.

نگرش يك سازۀ فرضى است؛ زيرا به صورت مستقيم قابل مشاهده نيست، بلكه بيشتر با اظهارات كلامى و رفتارى همراه است. بعضى از اصلى‌ترين نگرش‌ها عبارتند از: نگرش «مؤمنانه»، «كافرانه»، «مشركانه» و «منافقانه».

ايمان، حالتى است روانى كه در هر انسانى ممكن است ايجاد شود و از حيث تحليل عقلى داراى سه مؤلفۀ «عقيده و شناخت»، «علقه قلبى و عاطفى» و «رفتار ظاهرى» است.[2]

مؤلفۀ رفتارى از زبان آيات و روايات

اصولاً بسيارى از وظايفى كه خداوند بر افراد مؤمن مقرر مى‌فرمايد، وظايف رفتارى هستند؛ مثلاً استعانت از نماز و صبر[3]، استفاده از روزى‌هاى پاك[4]، انفاق در راه خدا[5]، عدم ابطال صدقات از طريق منت‌گزارى و اذيت[6]، آمادگى دفاعى و حركت براى مقابله با دشمن در گروه‌هاى كوچك و يا بزرگ[7]، قيام به قسط.[8]

دو مؤلفۀ شناختى و عاطفى ايمان نيز به راحتى از بعضى آيات قابل استفاده است. بديهى است براى صدور يك رفتار، دانش تنها كافى نيست، بلكه انگيزش نيز لازم است. قرآن مواردى را مثال مى‌زند كه دانش دارند، اما بر اساس دانش خود عمل نمى‌كنند. آنجا كه عده‌اى نزد پيامبر ادعاى ايمان كردند، وحى شد كه به آنها بگو شما ايمان نياورده‌ايد، بلكه بگوييد

[1] جمعی از مولفان، روانشاسی-اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی، پژوهشکدهحوزه و دانشگاه، چاپ اول، پاییز1382،ص137-136.

[2] همان، ص140.

[3] و استعینوا بالصبر والصلاه.(بقره، 45)

[4] کلوا من طیبات ما رزقناکم. (طه، 81)

[5] انفقوا مما رزقناکم. (بقره، 245)

[6] لا تبطلوا صدقناتکم بالمن والاذی. (بقره، 264)

[7] خذواحذرکم فانفذواثباتاو انفروا جمیعا. (نساء، 71)

[8] کونوا قوامیین بالقسط. (نساء، 135)