خوش‌رفتارى كه از نعمتهاى الهى و فضايل اخلاقى است، ميسّر مى‌شود. در اين درس، مطالبى را درباره موجبات، مظاهر و آثار خوش‌اخلاقى بيان مى‌كنيم:

الف- موجبات خوش اخلاقى‌

بعضى از صفات اخلاقى، ريشه در توراث و تربيت خانوادگى دارند. از نشانه‌هاى كرامت نفس و بزرگ منشى، خوش اخلاقى است. حضرت على 7 فرمود:

«حُسْنُ الْأَخْلاقِ بُرْهانِ كَرَمِ الْأَعْراقِ»[1]

نيكخويى نشانه اصيل بودن ريشه است.

با اين وصف، كسانى كه بداخلاقند و يا از صفات ارزشمند اخلاقى كم‌بهره‌اند، مى‌توانند در پرتو سعى و كوشش و با ايجاد و پرورش فضايل اخلاقى به اصلاح رفتار و كردار خود پرداخته، موجبات خوش‌اخلاقى را فراهم كنند. از اين رو، به بيان دو عامل مهم كه در زمينه رشد و پرورش خوش‌اخلاقى مؤثر است، مى‌پردازيم:

1- ايمان‌

گرچه خوش رفتارى از صفات پسنديده انسانى است، ولى از آنجا كه «دين» و «مذهب» در بارورى بيشتر صفات اخلاقى، كمك شايانى مى‌كنند و سفارشها و توصيه‌هاى زيادى در جهت نيكخويى به متديّنان دارند. از اين رو، هر كس كه از ايمان بيشتر برخوردارباشد، از رفتار نيكو و كرامتهاى اخلاقىِ بيشترى بهره‌مند است.[2] پيامبر اكرم 6 فرمود:

«الْخُلْقُ الْحَسَنُ نِصْفُ الدّينِ»[3]

اخلاق نيك، نصف دين ا ست.

در سخنى ديگر، اسلام و مسلمانى را در خوش‌اخلاقى معرفى كرده مى‌فرمايد:

[1] - شرح غررالحكم، ج 3، ص 392

[2] - ايمان يكى از عوامل رشد خوش‌اخلاقى است، ولى ممكن است كسى ايمان داشته باشد، ليكن به خاطر فقدان عوامل ديگر، خوش‌اخلاق نباشد، بر عكس آن هم امكان دارد

[3] - بحارالانوار، ج 71، ص 385