مقدمه: ناز، مستورى و احتجاب معشوق است، براى ايجاد رغبت در عاشق. پرده بردار ز رخ، چهره گشا ناز بس است عاشق سوخته را ديدن رويت هوس است «1» اما نياز، اظهار نادارى ونيازمندى است از جانب عاشق. بر درِ ميكده از روى نياز آمدهام پيش اصحاب طريقت به نماز آمدهام بنيانگذار جمهورى اسلامى ايران كه امامِ عابدان و عاشقان بود، درباره «ناز و نياز» مىفرمايد: عبادت در واقع معاشقه است بين عاشق و معشوق. عبادت از يك سو همه ناز است و از سوى ديگر همه