درس اول: كليات مفهوم كلمه «فقه» و «تفقه»، چه در قرآن كريم و چه در احاديث شريف، برابر با ژرفنگرى و فهم عميق است. در قرآن آمده است: «فَلَوْلا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِى الدّينِ ...» «1» چرا از هر گروهى از آنان، طايفهاى كوچ نمىكند (و طايفهاى در مدينه بماند)، تا در دين (و معارف و احكام اسلام) آگاهى يابند. در اصطلاح قرآن و سنت «فقه» علم وسيع و عميق به معارف و دستورهاى اسلامى است و اختصاص به قسمت خاصى ندارد، ولى به تدريج در اصطلاح علما اين كلمه به «فقه الاحكام» اختصاص يافته است. «2» فقهاى اسلام، كلمه فقه را در مورد قسم اخير اصطلاح كردند. شايد از آن نظر كه از صدر اسلام، بيشتر توجه مردم به مسائل عملى و پرسش از آنها بوده است. از اين رو، كسانى كه تخصصشان در اين رشته بود به عنوان «فقها» شناخته شدند. «3»