الاسم الاعظم، 5 و 6؛ اسم مستأثر در وصيّت امام و زعيم اكبر،
20؛ اسماء و صفات حق، 58؛
اسرار الآيات، 44).
***
اسماعيليّه: از فرقههاى شيعه
فرقهاى
از شيعه است كه پس از امام صادق (ع) در امامت حضرت موسى بن جعفر (ع) با اماميّه به
اختلاف افتاد و امامت ايشان را نپذيرفت. نام اين فرقه نيز برگرفته از اسماعيل بن
جعفر (ع) است.
اسماعيليان
در آغاز به دو گروه انشعاب يافتند:
خالصه
و مباركيّه.
الف.
اسماعيليّه خالصه:
اين
گروه را «واقفه» نيز گويند. اينان چون اسماعيل بن جعفر (ع) از دنيا رفت، گفتند او
نمرده است؛ بلكه از انظار غايب شده است و او همان مهدى موعود (ع) است و روزى
بازخواهد گشت (المقالات و الفرق، 80).
ب.
مباركيّه:
اين
گروه، خود به گروههايى ديگر انشعاب يافته است. اينان مرگ اسماعيل بن جعفر (ع) را
پذيرفتند و محمد بن اسماعيل- نوه امام صادق (ع)- را جانشين پدر پنداشتند (فرق الشّيعة، 80)؛ امّا پس از مرگ محمّد بن اسماعيل،
در امامت توقّف نكردند؛ بلكه- بر خلاف باورهاى شيعه اثنى عشريّه- سلسله امامان را
تا امروز تداوم بخشيدند (دائرة المعارف بزرگ اسلامى، 10/ 142). اسماعيليّه از آغاز تولّد در قرن دوم ق. تا كنون،
نامهاى متعدّى به خود ديده است؛ از جمله:
سبعيّه،
باطنيّه، قرمطيّه، ملاحده و اباحيّه.
هر
يك از اين نامها نظر به عقايدى ويژه در فرقههاى متعدّد اسماعيليّه دارد. امامان
اسماعيليّه، نخست پنهانى مىزيستند؛ امّا از سال 297 ق. دعوت خويش را آشكار كردند
و نخستين دولت شيعى را با نام «فاطميّون» بنيان نهادند (تاريخ
و عقايد اسماعيليّه، 169). اين دولت در سال 567 ق.
به
دست صلاحالدّين ايوبى منقرض شد؛ امّا پيروان اسماعيليّه همچنان بر باورهاى ويژه
خويش استوار ماندند (تاريخ شيعه و فرقههاى اسلام، 223). هم اكنون اسماعيليّه به دو طايفه آغاجانيّه و بُهره تقسيم
شده است كه بازمانده دو فرقه نزارى و مستعلوىاند (فرهنگ
فرق اسلامى، 53).
عقايد:
اسماعيليان،
خداوند را برتر از آن مىدانند كه وهم و انديشه و خرد انسانى بدان دست يابد و يا
صفتى بپذيرد.