مى‌نشاند (آشنايى با قرآن‌، 2/ 209؛ الالهيات‌، 3/ 76؛ معجزه در قلمرو عقل و دين‌، 130).

قرآن؛ معجزه جاويد:

پيامبر اسلام 6 معجزه‌هاى فراوانى داشته است؛ امّا در آن ميان قرآن كريم جايگاهى ويژه دارد. قرآن را از ابعاد گوناگون معجزه دانسته‌اند:

الف. فصاحت و بلاغت:

بنابر شواهد تاريخى، مردمان عرب عصر جاهلى بسيار فصيح و بليغ بوده‌اند و اشعار باقى مانده از آن روزگار گواهى روشن بر اين حقيقت است. شاعران نامى عرب، اشعار خويش را در محافل و مجامع ادبى آن عصر عرضه مى‌كردند و برترين آنها برگزيده و بر در كعبه آويخته مى‌شد.

الفاظ قرآن كريم همان است كه در دسترس همگان بود؛ با اين حال، كسى از فصيحان بزرگ عرب نتوانست با اين كتاب آسمانى هماوردى كند يا خدشه‌اى در آن بيابد.

قرآن خود بدين حقيقت اشارت برده و آن را گونه‌اى اعجاز دانسته است (بقره/ 24؛ وحى و نبوّت در قرآن‌، 301؛ قرآن و آخرين پيامبر، 100- 72).

ب. هدايت و تربيت:

معارف و تعاليم قرآن توفيق يافت از مردمانى جاهل و دور از تمدّن و صفات انسانى، ملّتى پارسا، پاكباز و متمدّن بسازد. دانشمندان نامدارى در سايه آموزه‌هاى قرآن پرورش يافتند و عرفا و حكماى برجسته‌اى ميان مسلمانان ظهور كردند.

ج. نظم و معانى قرآن:

واژگان قرآنى، بسان اعداد رياضى در جاى ويژه خويش قرار يافته‌اند. همراه اين نظم و سامان لفظى، گستره بى‌همتايى از معانى بلند در قرآن خودنمايى مى‌كند و مفاهيم آسمانى، منظّم و هماهنگ كنار هم آمده‌اند (ر. ك. تفسير بيان السّعادة، 1/ 45؛ الميزان‌، 1/ 234).

د. اعجاز ادبى و هنرى:

قرآن كريم، سرشار از صنايع ادبى و هنرهاى بلاغى است. هر چه زمان پيش مى‌رود، ساحت ادبى و هنرى قرآن بيش از پيش آشكار مى‌گردد و اديبان و مفسّران بر اعجاز آيات قرآنى در اين باره بيش‌تر آگاهى مى‌يابند.

در دامان بلاغت معنوى و ظرافت ادبى و هنرى قرآن، فنون و دانش‌هايى همانند معانى و بيان و صرف و نحو زاده شد. تنها براى سوره فاتحه، هفتاد ويژگى بلاغى برشمرده‌اند كه ده ويژگى تنها از آنِ آيه‌ «مالِكِ يَوْمِ الدِّينِ» است (وحى و نبوّت در قرآن‌، 310).

ه. مصونيّت از تحريف:

همه كتاب‌هاى آسمانى جز قرآن، دچار تحريف گشته‌اند و تنها قرآن است كه از هر گونه‌