معجزه با ديگر امور غريبه مانند سحر، كهانت، هيپنوتيزم، ماينه‌تيزم(Maynatisme) ، تنجيم، اعمال مرتاضان و صاحبان علوم غريبه و اختراعات نوابغ علمى متفاوت است. يكى از تفاوت‌ها، هدف پيامبران (ع) در ظهور معجزه است.

هدف پيامبران (ع) از معجزه، اثبات ادّعاى نبوّت خويش است و از اين گذر در پى آن‌اند كه مردم بدانان ايمان آورند و از تعاليمشان پيروى كنند و به سعادت دست يابند (شرح اشارات‌، 3/ 417). تفاوت ديگر، محدوديّت امور غير معجزه است. سحر، طالع‌بينى و كارهاى شگفت مرتاضان و نوابغ، گونه‌اى تخصّص و در حوزه‌اى محدود است و كارى است ويژه كه بيرون از قلمرو خود داراى كارايى نيست؛ امّا دامنه اعجاز پيامبران (ع) بسى گسترده است و به موضوعات و امور ويژه محدود نمى‌شود (غاية المرام‌، 332 به نقل از معجزه‌شناسى‌، 22). معجزه بر قدرت بيكران الهى و خواست خداوند تكيه دارد؛ امّا مرتاضان، جادوگران و ... از گذر تمرين‌ها و رياضت‌هاى دشوار و آموزش مى‌توانند امور شگفت از خويش نشان دهند. از اين رو است كه اين كسان، هيچ گاه دعوى تحدّى سر نمى‌دهند؛ امّا اعجاز پيامبران 6 همراهِ تحدّى و هماوردخواهى است. از ويژگى‌هاى ديگر معجزه، خصلت‌هاى شخصيّتى و عملى صاحبان معجزه است.

اينان، همگى به فضايل انسانى آراسته‌اند و از صفات والاى اخلاقى و عملى بهره‌مندند (المغنى‌، 15/ 274). پيامبران (ع) هيچ گاه در بروز معجزه از خدعه و اغوا سود نمى‌برند و نيروى تخيّل مخاطبان خويش را به كار نمى‌گيرند؛ امّا بسيارى از صاحبان امور عجيبه و علوم غريبه از اغوا و فريب و تأثير ناروا بر روح و تخيّل انسان‌ها بهره مى‌برند و با تخدير آنان به مقاصد خويش دست مى‌يابند.

تفاوت معجزه و كرامت:

اگر امر خارق‌العاده، همراه ادّعاى نبوّت يا امامت باشد، معجزه است؛ امّا چنانچه همراه ادّعايى نباشد، مانند آنچه از اولياى الهى سر مى‌زند، «كرامت» است. كرامت لطفى است كه خداوند به بندگان شايسته خويش عطا مى‌كند (راهنماشناسى‌، 211).

در اينكه آيا معجزه فعل مستقيم خداوند است يا فعل پيامبران (ع) به اذن الهى است، ميان متكلّمان مسلمان دو ديدگاه مطرح است: بنابر ديدگاه نخست، معجزه كار