ج.
قصص و تاريخ و زندگىنامه پيامبران و بندگان خاصّ خدا (ع) براى عبرت انسانها.
محكمات
و متشابهات: آيات قرآن برخى داراى محتوايى روشناند. اين دسته را «محكمات»
گويند. برخى ديگر تنها براى معصومين (ع) روشناند و ديگر كسان بايد براى راه يافتن
به معناى آنها به آيات محكم رجوع كنند و از بزرگان معصوم (ع) مدد گيرند. اين آيات
را «متشابهات» گويند (ر. ك. قرآن در اسلام، 11 و 27).
ناسخ
و منسوخ: مراد از ناسخ، آيهاى است كه آيهاى ديگر را نسخ مىكند و به جاى
حكم آن، حكمى ديگر مىآورد.
بدين
سان، آيه منسوخ، آيهاى است كه به دليل مصلحت، حكم آن تنها براى مدّتى نافذ بوده
است (همان، 40).
مهمترين
ويژگىهاى قرآن: الف.
اعجاز: قرآن از نظر لفظى و معنوى معجزه است. ب.
تحدّى: مراد اين است كه قرآن، انسانها را به هماوردى خوانده و از آنان
خواسته است اگر مىتوانند سورهاى همانند سورههاى قرآن برسازند (اسراء/ 88؛ هود/
13؛ يونس/ 38)؛ امّا اين هماوردطلبى هيچ گاه پاسخ خويش را نگرفته و كسى را ياراى
مبارزه با قرآن نبوده است. ج. جاودانگى: تعاليم قرآن كريم، هيچ گاه كهنه نمىشوند و از ميدان زندگى انسان به
در نمىروند (عيون اخبار الرّضا، 1/ 93). د. جامعيّت: مراد از جامعيّت قرآن اين
است كه تعاليم قرآنى همه ساحتهاى وجود آدمى را مىپوشانند و براى همه نيازهاى او
رهنمودهايى مشكلگشا و كارآمد دارند و مىتوانند او را به سعادت دنيوى و اخروى راه
نمايند (انعام/ 38؛ قرآن اثرى جاويد،
15 و 16). ديگر ويژگىهاى قرآن عبارتاند از: فصاحت و بلاغت، تحريفناپذيرى، اخبار
از غيب و هماهنگى و يكدستى تعاليم (الميزان، 1/ 90- 58).
***
قضا و قدر
كلمه
«قضا» به معناى حكم و فرمان است و كلمه «قدر» به معناى اندازه گرفتن (معجم مقائيس اللّغة، 5/ 62 و 99). قرآن كريم،
«قضا» را با معانى متعدّدى به كار برده است: امر و فرمان (اسراء/ 23)؛ اعلام
(اسراء/ 4)؛