و انسان را از كيفر الهى مى‌رهاند. برخى مفسّران بر آن‌اند كه شفاعت، يا در واپسين منزل قيامت صورت مى‌گيرد و گناهكاران را از كيفر مى‌رهاند و يا پس از آنكه پاى در كيفر مى‌نهند، آنان را نجات مى‌بخشد؛ امّا در عالم برزخ و منازل پيش از حساب، اثربخشى ندارد؛ چنان كه در برخى روايات آمده است كه شيعيان به شفاعت پيامبر 6 در قيامت، به بهشت مى‌روند و آنان مى‌بايد براى برزخ هراسناك باشند كه شفاعت بدانجا راه ندارد (بحارالانوار، 6/ 214 و 267). امّا برخى روايات نيز نشان مى‌دهند كه پيامبر 6 و امامان (ع) پس از مرگ در عالم برزخ و قيامت حضور مى‌يابند و پيروان خويش را يارى مى‌دهند. مراد از اين گونه يارى، شفاعت نيست؛ بلكه تصرّفاتى است كه خداوند بدانان بخشيده است (الميزان‌، 1/ 174). در اين ميان نيز برخى دانشمندان معتقدند كه شفاعت به همه مراحل پس از مرگ راه دارد؛ ولى جايگاه مهم و اصلى‌اش، قيامت است؛ آن گاه كه آدمى در آستانه كيفر الهى است (پيام قرآن‌، 6/ 529؛ شفاعت‌، 181).

شفاعت پيامبر 6:

همه مسلمانان بر شفاعت پيامبر 6 در قيامت متّفق‌اند و شفاعت را مايه نجات مؤمن گناهكار از دوزخ مى‌دانند. تنها گروهى از معتزله (معتزله)، وعيديّه، بر آن‌اند كه مؤمنان گناهكار همانند كفّار در دوزخ جاويدان‌اند (خلود) و شفاعت موجب رهايى آنان از آتش نمى‌شود. وعيديّه معتقدند كه شفاعت، تنها، درجات مؤمنان را در قيامت بالا مى‌برد (كشف المراد، 443؛ قواعد المرام‌، 167).

آيات قرآن نيز افزون بر روايات متواتر شيعه و سنّى، بر شفاعت پيامبر 6 در قيامت گواهى مى‌دهند (اسراء/ 79؛ ضحى/ 5؛ بحارالانوار، 8/ 63؛ شفاعت، 130- 108).

در روايتى از پيامبر 6 كه مقبول شيعه و سنّى است، آمده است: «شفاعتم را براى گناهكاران امّتم ذخيره كرده‌ام.» (مجمع البيان‌، 2- 1/ 104) از روايات برمى‌آيد كه پيامبر 6 در قيامت، دو گونه شفاعت دارد: يكى براى گناهكاران امّت خويش و ديگر براى همه مردم؛ زيرا در برخى روايات آمده است كه هيچ كس در قيامت نيست مگر محتاج شفاعت پيامبر 6 است (بحارالانوار، 8/ 42 و 38). اين همان شفاعت كبراى پيامبر 6 است كه در قيامت روى مى‌دهد و همه انسان‌ها را از