آخرت تفاوتى بنيادى وجود دارد. انسان بايد از دنيا به آخرت پا بگذارد و اين دو سرا، از هر نظر با يكديگر متفاوت‌اند.

انتقال به جايى، كه با جاى پيش متفاوت است، آن‌گاه تحمّل‌پذير است كه مرحله‌اى ميانى در كار باشد؛ يعنى جايى كه پاره‌اى از ويژگى‌هاى هر دو جا را دارا باشد. عالم برزخ اين چنين است و مرحله‌اى است ميان دنيا و آخرت. دوم آنكه قيامت يكى بيش نيست و در يك روز تحقّق مى‌يابد.

در آن روز، زمين و آسمان دگرگون مى‌شود و جهانى نو پديد مى‌آيد؛ امّا بيش‌تر انسان‌ها پيش از قيامت مرده‌اند. برزخ جايى است كه روح آدميان تا برپايى قيامت در آن به سر مى‌برند. از پاره‌اى روايات نيز برمى‌آيد كه عالم برزخ، برخى كاستى‌ها و كژى‌هاى مؤمنان را مى‌زدايد و آنان را براى قيامت و آخرت پاك مى‌سازد. نيز برخى دانستنى‌ها و معارف به مؤمنان و صالحان القاء مى‌شود (پيام قرآن‌، 5/ 475- 443).

ويژگى‌هاى برزخ و زندگى برزخى:

جهان برزخ نيز- همانند زمين- صبح و شام دارد (مؤمن/ 46) و عمرى مشخص كه تا ظهور قيامت است. برزخيان همانند زندگان- امّا متناسب با زندگى برزخى- مى‌خورند و مى‌آشامند و با يكديگر سخن مى‌گويند و نشست و برخاست دارند.

چون روحى از دنيا به برزخ مى‌رسد، برزخيان به استقبالش مى‌شتابند و اخبار زندگان را از او مى‌گيرند (بحارالانوار، 6/ 268 و 2692). البته برزخيان با دنيا گونه‌اى ارتباط دارند و بسته به جايگاه برزخى خويش، گاه به دنيا سر مى‌زنند و از حال و روز بازماندگان دنيايى آگاه مى‌گردند (همان). برزخيان چند گروه‌اند: يكى مؤمنان كه به نعمت‌هاى بهشتى متنعّم‌اند. دوم، كافران كه در دوزخى با نام برهوت در عذاب‌اند. سوم، مسلمانان فاسق و بى‌ولايت به اهل بيت (ع) كه عمل صالح دارند و در برابر امامان معصوم (ع) عداوت نشان نداده‌اند. اينان از نعمت‌هاى بهشتى بهره‌مند نمى‌شوند؛ ولى راهى از بهشت به سويشان باز مى‌گردد تا از نسيم آن برخوردار شوند. چهارم، سفيهان و كودكان و مستضعفان (عقيدتى) كه به گروه سوم مى‌پيوندند. چهارم، دشمنان امامان معصوم (ع) كه از گورهايشان، درى به دوزخ گشوده مى‌شود و با آتش دوزخ كيفر مى‌بينند (حق اليقين‌، 495).