در اول رجب يا سوم صفر سال 57 ه. در مدينه به دنيا آمد و پنجاه و هفت سال زندگى كرد. جدّ والامقام امام باقر (ع)، حضرت حسين بن على (ع) و پدرش حضرت زين‌العابدين (ع) و مادر ارجمندش، فاطمه- دختر امام حسن مجتبى (ع)- است. بدين سان، امام باقر (ع) از پدر و مادر به خاندان عصمت پيوسته است. پيامبر اسلام 6 بدو لقب «باقرالعلوم» را ارزانى فرمود به معناى شكافنده علوم. از ديگر القاب شريف او است: شاكر، امين و شبيه (به پيامبر). كنيه گرامى‌اش، ابوجعفر است (مصنّفات شيخ مفيد، 11/ 159- 155).

فضائل و مناقب:

امام باقر (ع) را آيينه تمام نماى پيامبر 6 و امامان پيشين دانسته‌اند. در روايتى كه پيامبر براى جابر بن عبداللّه انصارى نام يكايك امامان معصوم (ع) را باز مى‌گويد، آمده است كه چون پيامبر به امام باقر (ع) مى‌رسد، به جابر فرمان مى‌دهد كه سلام مرا بدو برسان (حلية الابرار، 3/ 361). از فضائل آن امام همام است:

1. علم:

امام باقر (ع) سرآمد عالمان روزگار خويش بود. برخى دانشمندان بزرگ مسلمان گفته‌اند كه او چنان به رموز و اسرار علوم آگاه بود و احكام و حكمت‌ها و لطايف علمى را به طالبان عطا مى‌فرمود كه كسى جز كوردلان يا گمراهان منكر آن نتواند بود (الصواعق المحرقة، 201).

2. حلم:

فرو خوردن خشم و خويشتندارى هنگام غضب، از صفات آشكار امام باقر (ع) است.

3. تسليم:

رضا و تسليم در برابر خواست و اراده الهى، از ديگر ويژگى‌ها و فضيلت‌هاى امام باقر (ع) است. در روايتى همان امام همام (ع) مى‌فرمايد: «ما [اهل بيت‌] دست به دعا برمى‌داريم و حاجت خويش را از خدا مى‌خواهيم؛ امّا چون قضاى الهى به گونه‌اى ديگر رقم خورد، همان را مى‌پسنديم.» (سنن النّبى‌، 372)

4. انفاق:

دستگيرى از فقيران و تهيدستان، يكى ديگر از فضيلت‌هاى اخلاقى امام باقر (ع) است.

امام (ع) از اين نظر ميان مردم شهرتى چشمگير داشت و همه او را به احسان و كرم مى‌شناختند هر چند دارايى فراوانى نداشت. امام صادق (ع) در اين باره مى‌فرمايد: «دارايى پدرم در ميان خاندانش، كم‌تر بود؛ ولى خرجش بيش‌تر. با اين حال، او هر جمعه يك دينار صدقه مى‌داد.» (وسائل الشيعة، 71/ 413)

5. هيبت:

ي شخصيت امام باقر (ع) را جلوه‌اى ويژه‌