آينده جهان از ديدگاه اديان - مظفری، آیت

نام کتاب : آينده جهان از ديدگاه اديان نویسنده : مظفری، آیت جلد : 1 صفحه : 60

دوم: هر چند، در مجموع، تاريخ به سوى تكامل است، اما سير تكاملى تاريخ از نظر اسلام، خطى، جبرى و لايتخلف نيست. يعنى چنين نيست كه هر جامعه در هر مرحله تاريخى، لزوماً نسبت به مرحله قبل از خود، كامل‌تر باشد. نظر به اينكه عامل اصلى اين حركت انسان است و انسان موجودى مختار، آزاد و انتخابگر است، تاريخ در حركت خود نوسان دارد، گاهى جلو مى‌رود و گاهى به عقب برمى‌گردد، گاه به راست منحرف مى‌شود و گاه به چپ، گاهى تند مى‌رود و گاهى كند و احياناً براى مدتى ساكن و راكد و بى حركت مى‌ماند. يك جامعه همچنان كه تعالى مى‌يابد، انحطاط هم پيدا مى‌كند. «1» سوم: اسلام تكرار در تاريخ را به معناى تكرار سنت‌هاى الهى و حيات و طول عمر معين اقوام و ملت‌ها پذيرفته است. امّا بر اين سير ادوارى، نوعى جبر، حاكم نيست تا جوامع لزوماً دوباره به نقطه اول برگردند، بلكه تاريخ در عين آن كه با يك سلسله نواميس قطعى و لايتخلف اداره مى‌شود، نقش انسان، آزادى و اختيار او به هيچ وجه محو نمى‌گردد. «2» چهارم: تسلسل منطقى حلقات تاريخ از نظر اسلام بى اساس است؛ به ديگر تعبير مراحل تكاملى تاريخ به يكديگر پيوسته نيستند، امكان جابه جا شدن دارند. هر حلقه از حلقات تاريخ (مثلًا سوسياليسم يا فئوداليسم) جاى مخصوص به خود ندارند، قابل پيش و پس شدن هستند. «3» بنابراين، جبر در تاريخ منتفى است و اراده انسان‌ها در شكل دهى تاريخ، بسيار مهم و مؤثر است. پنجم: اسلام مسأله ستيز يا تضاد را به عنوان محرك اصلى تاريخ نفى مى‌كند. اسلام تضاد بين روابط توليدى و ابزار توليد يا تضاد طبقاتى را به عنوان محرك تاريخ نمى‌پذيرد، امّا تضاد بين حق و باطل را طرح مى‌كند. «4» از ديد اسلام، حق و باطل در جامعه هميشه درگيرند. از سپيده‌دم تاريخ، دو فرزند آدم (ع) كه مظهر دو جناح انسان‌هاى تاريخ است، با يكديگر در ستيزند. يكى براى ارضاى‌

نام کتاب : آينده جهان از ديدگاه اديان نویسنده : مظفری، آیت جلد : 1 صفحه : 60

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست