تجسس در كار ديگران، غيبت، تهمت، سخن‌چينى، عيب‌جويى، شايعه‌پراكنى، بخل، ترس، طمع‌ورزى، اسراف و تبذير، افساد، خيانت، نقض عهد، ريا، حسد، فسق، و قساوت قلب از جمله ضدّارزش‌هاى اخلاقى است كه قرآن كريم آن را نكوهيده و مؤمنان را به ترك آن‌ها ترغيب كرده است. همچنين در پاره‌اى موارد، تبعات منفى و خسارت‌بار آن‌ها را گوشزد كرده است. [1]

6. ارزش‌هاى اخلاقى در جهاد و دفاع

ارزش‌هاى اخلاقى كه قرآن كريم از آن‌ها ياد كرده است، افزون بر ايجاد تكامل روحى و معنوى در افراد، نتايج سازنده و كارآمدى در عرصۀ حيات اجتماعى به‌بار مى‌آورد. براى مثال، انفاق در راه خدا علاوه بر نزديك كردن انفاق‌كنندگان به خداوند متعال، فقر و تنگدستى را از چهرۀ جامعۀ اسلامى و مسلمانان مى‌زدايد، و يا راستگويى علاوه بر آن كه راستگويان را به قرب الهى رهنمون مى‌شود، روح اعتماد را در ميان افراد جامعه زنده و تقويت مى‌كند و فضاى جامعه را براى انواع مناسبات انسانى و روابط اجتماعى سالم مى‌سازد.

از نظر قرآن كريم، از عرصه‌هايى كه ارزش‌هاى اخلاقى در آن تأثيرى به‌سزا دارند، عرصۀ جهاد و دفاع است. قرآن كريم علاوه بر اين كه جهاد و دفاع را از كارهاى بسيار ارزشمند و مهمّ برمى‌شمارد و با تشويق و ترغيب شعلۀ دفاع در برابر بيگانگان مهاجم را در جان مؤمنان برمى‌افروزد، از ارزش‌هاى اخلاقى متعددى ياد مى‌كند كه اگر مؤمنان به آن‌ها پايبند باشند، از آزمون جهاد و دفاع سرافراز و سربلند بيرون مى‌آيند و دشمن را ناكام مى‌گذارند. به سخن ديگر،