نام کتاب : ترور و دفاع مشروع نویسنده : برجی، یعقوبعلی جلد : 1 صفحه : 36
الارض عنوان خاصى ندارد كه نيازمند به تعريف باشد، بلكه تمام جرائم موجب قتل از مصاديق افساد هستند. بعلاوه بحث از عنوان محارب در واقع به معناى بحث از عنوان افساد است؛ زيرا همان طور كه گفتيم، ارادۀ افساد در مفهوم محارب اخذ شده است.» [1]
به نظر مىرسد كه نسبت ميان محارب با مفسد فى الارض عموم و خصوص مطلق است؛ [2]يعنى هر محاربى مفسد است ولى بعضى مفسدان محارب نيستند. در محارب مجازاتهاى چهارگانه آيه شريفه اجرا مىشود، چون هم عنوان مفسد را دارد و هم عنوان محارب را. لذا فقيهان فساد در زمين را منحصر به محاربه ندانستهاند و چنانكه خواهد آمد در مواردى مانند آدمربايى، كفندزدى، آتش زدن منزل ديگران و. . . عنوان مفسد فى الارض را به كار بردهاند نه عنوان محارب. بنابراين عنوانهاى «محارب» و «مفسد فى الارض» دو عنوان هستند كه در مورد اجراى احكام خاص محارب كه در آيه شريفه آمده است، صدق هر دو عنوان لازم است.
6-4. «طليع» و «ردء»
عنوان طليع و ردء در مبحث معاونت جرم تروريستى كاربرد دارد. «طليع» به مراقب و ديدهبانِ از سوى تروريستها و محاربان مىگويند كه محاربان را در جريان رفت و آمد قافلهها، مردم و سوژههاى مورد نظر تروريستها قرار دهند و «ردء» كسى است كه در نگهدارى و ضبط اموال محاربان و تروريستها به آنان كمك مىكند. [3]
5. دفاع
دفاع در لغت به معناى دور كردن، پس زدن، حفظ كردن آمده است. [4]و در كاربرد قرآنى با توجه به سياق كلام معانى مختلفى دارد. يكى از واژهشناسان قرآنى معاصر دراين باره نوشته است:
«دفع» چون با «الى» متعدى شود به معناى پرداختن و برگرداندن است مثل آيه شريفه «فادفعوا اليهم اموالهم. . .» [5][يعنى]اموالشان را به خودشان برگردانيد. و اگر با «عن» متعدى شود به
[1] . فاضل لنكرانى، تفصيل الشريعه فى شرح تحرير الوسيله، كتاب الحدود، ص 501.
[2]. بعضى از نويسندگان معاصر نسبت محارب با مفسد فى الارض را عموم من وجه تصوير كردهاند كه با بيان فوقبطلان آن روشن مىشود. («بررسى نظريات فقهى شوراى نگهبان» ، فصلنامه، رهنمون، ش 4 و 5، ص 89.)
[3] . السرائر، ضمن مجموعة سلسلة الينابيع، ج 23، ص 275؛ اللمعة الدمشقية، همان، ص 350؛ شرايع الاسلام، همان، ص 350.
[4]. لسان العرب، ج 8، ص 87؛ لغتنامه دهخدا، ج 27، ص 48 و 56؛ فرهنگ معين، ج 2، ص 1540.
[5]. سورۀ نسا (4) آيه 5.
نام کتاب : ترور و دفاع مشروع نویسنده : برجی، یعقوبعلی جلد : 1 صفحه : 36