1. خشونت از ديدگاه فقه

واژه خشونت به معناى درشتى و زبرى، ضد لينت و نرمى است. [1]خشن العيش: زندگى سخت شد، [2]الخشونة ضد النعومه. [3]دانشمندان جامعه‌شناس و حقوقدانان، هر كدام تعريف جداگانه‌اى از خشونت داشته و تعريف جامعى ارائه نشده است. برخى خشونت را به شيوه‌هاى خلاف نرم و يا بر خلاف طبع و نرم فرد و جامعه تفسير كرده‌اند [4]و برخى ديگر خشونت را سوء استفاده از قدرت معنا كرده‌اند. [5]

برخى ديگر گفته‌اند: هر حمله غير قانونى به آزادى‌هايى كه جامعه رسماً يا ضمناً براى افراد خود قايل گرديده، خشونت است. [6]گاه خشونت به معناى قاطعيت و عدم چشم‌پوشى از خطاهاى متهمان و مجرمان به كار مى‌رود. اين كاربرد در مقابل رفتار سهل‌انگارانه مجريان قانون. . . به كار مى‌رود. كاربرد ديگر واژه خشونت، معادل با نابردبارى مذهبى و تحمل‌ناپذيرى فكرى و عدم مماشات با رقباى سياسى. . . در قبال بردبارى مذهبى يا سياسى (ديگرپذيرى) به كار مى‌رود. [7]خشونت يعنى: تحميل يا حذف ديگران به دلايل و روش‌هاى غيرقانونى و غير منطقى. . . . [8]

همان‌طور كه بيان شد، خشونت به رغم آنكه مورد انزجار و منفور طبع بشرى است، در حد تعريف آن اتفاق نظر وجود ندارد، همين عدم همسويى مبانى در خصوص خشونت اين پرسش‌ها را به وجود آورده است:

اگر خشونت غير قانونى است، منظور كدام خشونت است؟

خشونت با چه انگيزه و در برابر چه كسانى بد است؟

معيارهاى خشونت قانونى و غير قانونى چيست؟

آنانى كه اسلام و مسلمين را متهم به خشونت مى‌كنند، مقصودشان كدام خشونت است؟

آيا خشونت تنها در جهان اسلام وجود دارد يا در جوامع ديگر نيز يافت مى‌شود؟