responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 941

 

بَرزبینی ، یعقوب بن ابراهیم ، فقیه و مدرّس و قاضی حنبلی بغداد در قرن پنجم . در 409 در قریة برزبین از توابع عُکْبَرای بغداد متولد شد. در عکبرا به تحصیل پرداخت و از مشایخ آنجا حدیث شنید (ابن ابی یَعْلی '، ج 2، ص 246؛ زرکلی ، ج 8، ص 194). در 430 برای ادامة تحصیل به بغداد رفت و از علمای بزرگ آنجا علم آموخت (ابن رجب ، ج 1، ص 73). فقه را از قاضی ابویعلی معروف به ابنِفرّاء فراگرفت و از مشایخی چون ابوبکر احمدبن عمر عُکبَری (متوفی 437) و ابراهیم بن عمر برمکی (متوفی 445) حدیث شنید (ابن ابی یعلی ، همانجا؛ ابن رجب ، ج 1، ص 73ـ74؛ سمعانی ، ج 2، ص 156ـ157). پس از پایان تحصیلات و صاحبنظر شدن در علوم قرآنی و فقه و حدیث ، به تدریس پرداخت و بسیاری از حنبلیان از وی علم آموختند (کحاله ، ج 13، ص 239)، از جمله فرزند استادش ابوحازم محمّدبن ابی یعلی (متوفی 527). چند تن از علمای اصفهان نیز از او اجازة نقل روایت داشته اند (ابن رجب ، ج 1، ص 74؛ ذهبی ، ج 19، ص 94).

برزبینی در اصول و فروع تألیفاتی داشته است ، از جمله کتاب التعلیقه که تلخیصی است از التّعلیقة ابویعلی (ابن رجب ، ج 1، ص 75؛ کحاله ، همانجا؛ بغدادی ، ج 1، ستون 299). ابن رجب (ج 1، ص 75ـ76) بعضی از آرای فقهی برزبینی را در کتاب خود آورده است . برزبینی ، گذشته از تدریس و تألیف ، بیشتر در امر قضا و شهادت مشهور بوده است و مورخان قوّت رأی او را در امر قضا و داوری و حسن استشهاد او را ستوده اند (ابن رجب ، ج 1، ص 74؛ ابن ابی یعلی ، همانجا). وی بنابه سفارش استادش قاضی ابویعلی در 452 قاضیِ باب الازْج بغداد شد و تا 472 در این مقام بود؛ سپس بنا به عللی از قضاوت و شهادت کناره گرفت ، در 478 دوباره به مقام قضا رسید و تا پایان عمر در این مقام ماند (ابن ابی یعلی ، همانجا؛ ابن رجب ، ج 1، ص 73ـ74). وی در 486 در 77 سالگی درگذشت (ابن ابی یعلی ، همانجا؛ ابن جوزی ، ج 17، ص 9؛ ذهبی ، همانجا).


منابع :
(1) ابن جوزی ، المنتظم فی تاریخ الملوک والامم ، چاپ محمد ابن ابی یعلی '، ( بی تا. ) ؛
(2) عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، طبقات الحنابلة ، بیروت 1412/1992؛
(3) ابن رجب ، کتاب الذیل علی طبقات الحنابلة ، بیروت 1372؛
(4) اسماعیل بغدادی ، ایضاح المکنون ، ج 1، در حاجی خلیفه ، کشف الظنون ، ج 3، بیروت 1410/1990؛
(5) محمدبن احمد ذهبی ، سیر اعلام النبلاء ، ج 19، چاپ شعیب ارنووط ، بیروت 1406/1986؛
(6) خیرالدین زرکلی ، الاعلام ، بیروت 1986؛
(7) عبدالکریم بن محمد سمعانی ، الانساب ، ج 2، چاپ عبدالرحمن بن یحیی معلمی ، حیدرآباد 1383/1963؛
(8) عمررضا کحاله ، معجم المرجوع کنید به لفین ، بیروت ( تاریخ مقدمه 1376 ) .

/ عبدالله کیانی فرید /



نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 941
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست