بَرَدان ، شهری قدیم در عراقِ عصر عباسی . به گفتة جغرافی نویسانِ مسلمان در حدود 24 کیلومتری شمال بغداد، سرراه سامرا و با فاصله ای اندک از کرانة شرقی دجله ، کمی بالاتر از محل تلاقی نهرالخالص و دجله ، قرار داشته است . نهرالخالص ، که شاخه ای از رود نَهرَوان (یا دیاله ) بود، از کنار بردان می گذشت . منصور، خلیفة عباسی ، پیش از آنکه مصمّم شود که پایتختی جدید در محل بغداد کنونی بسازد، بردان را مدتی کوتاه اقامتگاه خود قرار داد ( رجوع کنید به یعقوبی ، ص 256). در نیمة شرقی بغداد، پلی و خیابانی و دروازه ای ، و پس از آن هم قبرستانی بود که «بردان » خوانده می شد و تا شهر بردان دو منزل فاصله داشت ( رجوع کنید به لسترنج ، 1900، ص 360، فهرست ). به هنگام تألیف مراصدالاطّلاع (حدود 700)، شهر بردان کاملاً ویران و ناشناخته بود. محل شهر بردان را باید در خرابه های واقع در بَدْران جستجو کرد که محل آن با اقوال مرجوع کنید به لفان مسلمان دربارة بردان مطابقت می کند. به گفتة منابع عربی ، نام «بردان » مُعرَّب کلمة فارسی «برده دان » (جای بردگان ) است ، و از این اشتقاق چنین به ذهن می آید که شاید بُختنصر * جماعتی از یهودیان را در آنجا سکنی داده بوده است .

---

منابع :
(1) BGA ، جاهای متعدد؛
عبدالمرجوع کنید به من بن عبدالحق بغدادی ،

(2) مراصدالاطّلاع ، چاپ یونبول ، ج 1، ص 168؛
(3) یاقوت حموی ، معجم البلدان ، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ 1866ـ1873، ج 1، ص 551 به بعد؛
(4) احمدبن اسحاق یعقوبی ، البلدان ، چاپ دخویه ، لیدن 1892؛


(5) C § ernik, in Pete rma n n ‘ s Geogr. Mitteil. Erg. -Heft, 34,36 a, 38, 44;
(6) G. Le Strange, Baghdad during the Abbasid Caliphate, 1900;
(7) idem, The lands of the Eastern Caliphate, Cambridge 1930, 50;
(8) H. Petermann, Reisen im Orient, 1861, II, 311;
(9) M. Streck, Babylonien nach den arab. G eograp he n, II, 230 ff.;
(10) G. Weil, Geschichte der Chalifen, Mannheim - Stuttgart 1846 - 1882, II, 311.