responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 786

 

بِدْلیسی ، شیخ عمّار (یا بَدْلیسی )، عماربن محمّدبن مَطَر بن سحاب ، از مشایخ سلسلة سهروردیه در قرن ششم . معصومعلیشاه او را شیخ عماربن یاسر اَنْدُلُسی معرفی می کند (ج 2، ص 335ـ336). بدلیسی از کردهای بدلیس ، قصبه ای نزدیک اَخلاط (از نواحی ارمنیة ترکیه )، و مرید ابوالنجیب عبدالقاهر سهروردی * (متوفی 563) بود (مردوخ روحانی ، ج 1، ص 52). تاریخ ولادت او در منابع ذکر نشده است . دربارة تاریخ وفات بدلیسی نظریات متفاوتی وجود دارد. شیروانی (ص 111ـ112) وفاتش را در زمان حکومت مستنصر عبّاسی می داند، در حالی که خوانساری (ج 2، ص 7) تاریخ 582 را ذکر می کند. بدلیسی در بدلیس به خاک سپرده شد (ابن کربلائی ، ج 2، ص 335).

یکی از منسوبان بدلیسی که نَسَب طریقت خود را به او می رساند حسام الدین علی (متوفی 900)، عارف بدلیسی است که تفسیری عرفانی بر قرآن به نام جامع التنزیل و التأویل دارد (بدلیسی ، ص 448؛
مردوخ روحانی ، ج 1، ص 135). به نوشتة جامی (ص 417ـ 418) یکی از مریدان برجستة بدلیسی ، ابوالجَنّاب احمدبن عمربن محمد خوفی ، ملقّب به نجم الدین کبری (540 ـ 618)، بود که به همت شیخ عمار دروازه های فتوحات غیبی بر وی گشاده شد (ابن کربلائی ، ج 2، ص 335ـ336). دربارة انتساب نجم الدین به بدلیسی ، مشهور است که نجم الدین از بدلیسی «خرقة تبرّک » گرفته است ، یعنی شیخ عمار «پیر صحبت » نجم الدین بوده و خرقة اصلی (ارادت ) را اسماعیل قصری (متوفی 606) به نجم الدین بخشیده است . (همان ، ج 1، ص 380، ج 2، ص 306؛
نجم الدین کبری ، ص 23ـ24؛
علاءالدولة سمنانی ، ص 314؛
شیروانی ، مقدمة بدرالدین ، ص 45ـ46). بنابراین ، گفتة معصومعلیشاه (ج 2، ص 311) دربارة ارتباط سلسلة کبرویّه با سهروردیه از طریق شیخ عمار بدلیسی بدون سند است .

به گفتة نوربخش قهستانی مؤلف سلسلة الاولیاء ، بدلیسی کتابهایی دربارة علوم اولیا، احوال و مکاشفات دارد (ص 45). علاءالدوله سمنانی (متوفی 736) نیز درباره یکی از رسایل بدلیسی می گوید: «جهت خلوتیان ذاکر» نوشته شده است (ص 93). از بدلیسی دو اثر به زبان عربی به جا مانده است : بهجة الطائفة بالله العارفة ( =بهجة الطائفة العارفة بالله ) (نسخة برلین ، 2842)، در موضوعات مختلف عرفانی ؛
صَوْم القلب (نسخة برلین ، 3133) در چگونگی تصفیة روح انسان (مایر ، ص 20، 297).


منابع :
(1) ابن کربلائی ، روضات الجنان و جنات الجنان ، چاپ جعفر سلطان القرائی ، تهران 1344ـ1349 ش ؛
شرف الدین بن شمس الدین بدلیسی ، شرفنامه : تاریخ مفصل کردستان ، چاپ محمد عباسی ، چاپ

(2) افست تهران 1343 ش ؛
(3) عبدالرحمن بن احمد جامی ، نفحات الانس من حضرات القدس ، چاپ مهدی توحیدی پور، تهران ( تاریخ مقدمه 1336 ش ) ؛
(4) محمد باقربن زین العابدین خوانساری ، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات ، ترجمه ، مقدمه ، اضافات بقلم محمد باقر ساعدی خراسانی ، تهران 1355ـ1360 ش ؛
(5) زین العابدین بن اسکندر شیروانی ، ریاض السیاحه ، چاپ اصغر حامد ربانی ، مقدمة حسین بدرالدین ، تهران ( تاریخ مقدمه 1361 ش ) ؛
(6) احمدبن محمد علاءالدولة سمنانی ، مصنفات فارسی ، چاپ نجیب مایل هروی ، تهران 1369 ش ؛
(7) بابامردوخ روحانی ، تاریخ مشاهیر کرد ، ج 1، تهران 1364 ش ؛
(8) محمد معصوم بن زین العابدین معصوم علیشاه ، طرائق الحقایق ، چاپ محمد جعفر محجوب ، تهران ( تاریخ مقدمه 1318 ) ؛
(9) احمدبن عمر نجم الدین کبری ، فوائح الجمال و فواتح الجلال ، ترجمة محمد باقر ساعدی خراسانی ، چاپ حسین حیدرخانی مشتاقعلی ، تهران 1368 ش ؛
(10) محمدبن عبدالله نوربخش قهستانی ، سلسلة الاولیاء ، در جشن نامة هانری کربن ، زیر نظر حسین نصر، تهران 1356 ش ؛


(11) Fritz Meier, Die Fawa ¦ Ý ih ¤ al- G § ama ¦ l wa-Fawa ¦ tih ¤ al-G § ala ¦ l des Nag § mad-din al-Kubra ¦ , Wisbaden 1957.

/ پروانه عروج نیا /



نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 786
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست