responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 7227

طبری، احمدبن محمد ، از علمای نحو در بغداد در قرن چهارم. خطیب بغدادی (ج5، ص125) نام او را احمدبن محمدبن یزدیاربن رستم ضبط کرده است. نام جد او به گونه های مختلف ثبت شده-است (رجوع کنید به ابن‌ندیم، ص65؛ خطیب بغدادی، همانجا؛ یاقوت حموی، ج4، ص193؛ سیوطی، ج1، ص387). آقابزرگ طهرانی نیز نام جد او را با اسامی گوناگونی چون یزدبان، یزدیار و نردبان ذکرکرده است(رجوع کنید به ج4، ص197، ج24، ص84، ج25، ص242).

سیدحسن صدر (ج3، ص96) او را شیعی مذهب دانسته و نوشته ¬است خاندان او، خاندانی بزرگ و جلیل‌القدر در شیعۀ امامیه هستند.

طبری معاصر ابن‌فرات (متوفی313)، وزیرخلیفۀ عباسی، مقتدر، بود و به عنوان معلم در خانۀ وی خدمت می‌کرد (یاقوت حموی، ج4، ص194)، که آقابزرگ طهرانی (ج4، ص197) او را هم شیعه دانسته است.

طبری بر زبان عربی و نحو مسلط بود (یاقوت حموی، همانجا). ابن‌ندیم (ص65) او را از علمای مکتب بصره و هم‌سطح با عالم نحوی ابویعلی‌بن ابی‌زرعه دانسته و ابوالقاسم زجاجی (ص78) وی را استاد خویش معرفی کرده¬است.

وی در علم حدیث و قرائت نیز مهارت داشت. برای فراگیری حدیث، نزد ابومنذر، نُصَیربن یوسف و هاشم‌بن عبدالعزیز – که از دوستان نزدیک علی‌بن حمزه کسایی بودند– تلمذ کرد (خطیب بغدادی، ج5، ص125). احمدبن جعفربن سلم (متوفی 365) و عمربن محمدبن سیف از شاگردان او در حدیث بودند (همان).

آرای طبری در خصوص قرائت در کتاب تحبیرالتیسیر ذکر شده¬است (محمدبن یوسف جزری، ص114).احمدبن محمدبن عثمان‌القطان، بکاربن احمد، زکریابن عیسی و عبدالواحد‌بن عمر از جمله شاگردان او در علم قرائت بودند‌ (ابن‌جزری، ج1، ‌ص115).

از جمله آثار طبری است :‌ المقصور و الممدود، المذکر و المؤنث، صورة‌الهمز، النحو، التصریف، و غریب‌القرآن (ابن‌ندیم، ص65؛ قفطی، ج1، ص128؛ صفدی، ج8، ص112؛ سیوطی، ج1، ص387). سیدمحسن امین (ج3، ص110) و آقابزرگ طهرانی (ج4، ص197) نوشته‌اند که ابن‌ندیم، «عیون‌المعجزات» را هم به تصنیفات او افزوده ، اما در الفهرست چنین چیزی بیان نشده¬است. سزگین (ج9، ص60) هم دو کتاب اخبار و کلّا فی الکلام و القرآن را از آثار او دانسته است.


منابع :
(1) آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج4، 24، 25، بیروت 1398/ 1978؛
(2) ابن‌جزری، غایة‌النهایة فی طبقات القراء، ج1، قاهره [بی‌تا.]؛
(3) ابن‌ندیم، الفهرست، ]بی‌جا، بی‌تا.[؛
(4) الامام سیدمحسن الامین، اعیان‌الشیعة، ج3، بیروت 1403/ 1983؛
(5) محمدبن محمدبن محمدبن علی‌بن یوسف الجزری، تحبیرالتیسیر فی قراءات الائمة العشرة، بیروت 1404/ 1983؛
(6) یاقوت حموی، معجم‌الادباء، ج4، ]بی‌جا، بی‌تا.[؛
(7) خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج5، بیروت [بی‌تا.]؛
(8) ابوالقاسم زجاجی، الایضاح فی علل النحو، چاپ د. مازن‌المبارک، ]بی‌جا، بی‌تا.[؛
(9) جلال‌الدین عبدالرحمن سیوطی، بغیة الوعاة فی طبقات اللغویین و النحاة، ج1، ]بی‌جا[ 1384/1964؛
(10) حسن صدر، تأسیس‌الشیعة لعلوم الاسلام، تهران [بی‌تا.]؛
(11) صلاح‌الدین خلیل‌بن ایبک صفدی، الوافی بالوفیات، ج8، ]بی‌جا[ 1401/ 1981؛
(12) القفطی، انباه‌الرواة، ج1، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره 1369/ 1950؛
(13) Geschichte des arabischen Shrifttums, Fuat Sezgin, Leiden 1984.
/ فرشته کنجوریان /



تاریخ انتشار اینترنتی: 16/08/1391

نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 7227
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست