خبّازى، عمربن محمد ، خبّازى، عمربن محمد، فقيه و اصولى حنفى قرن هفتم. وى ملقب به جلال الدين و در اصل از خجند* بود. خبّازى در 629 در دمشق به دنيا آمد (قزوينى، ص 557؛ ابن كثير، ج 7، جزء13، ص 390ـ391؛ قس ذهبى، حوادث و وفيات 691ـ 700ه .، ص 116، كه تاريخ ولادت او را 614 ذكر كرده است) و در دمشق و خوارزم به فراگيرى فقه و اصول پرداخت. وى سپس براى تكميل تحصيلات خود به نظاميه بغداد رفت و نزد استادان آنجا از جمله علاءالدين عبدالعزيز بخارى، فخرالدين محمد مايمرغى و شمس الائمه محمدبن عبدالستّار كردرى درس آموخت (ابن كثير، ج 7، جزء13، ص 391؛ لكهنوى، ص 151).

خبّازى پس از آموختن علوم دينى به دمشق بازگشت. مدتى به تدريس در مدرسه عزّيه اشتغال داشت، و سپس عازم سفر حج شد و يك سال در مكه اقامت گزيد. او كه از استادان بزرگ فقه حنفيه بود، همواره به تربيت شاگردان اهتمام مى ورزيد از اين رو پس از بازگشت از مكه به تدريس در مدرسه خاتونيه پرداخت؛ احمدبن مسعود قونوى، داوودبن غُلبك، معروف به بدرالطويل، و هبةاللّه بن احمد تركستانى از شاگردان او بودند (ذهبى، حوادث و وفيات 691ـ700ه .، ص 115ـ116؛ ابنكثير، همانجا؛ ابنابىالوفا، ج 2، ص 668؛ نعيمى دمشقى، ج 1، ص 386؛ تميمى، ج 2، ص 106).

خبّازى را به تواضع، زهد و تقوا ستوده اند. او در 691 در دمشق درگذشت و در قبرستان صوفيه به خاك سپرده شد (رجوع کنید به ذهبى، حوادث و وفيات 691ـ700ه .، ص 116، 151؛ ابنكثير، همانجا؛ ابن ابى الوفا، ج 2، ص 669؛ ابن قطلوبغا، ص 164؛ قس حاجى خليفه، ج 2، ستون 1749، كه سال درگذشت او را 671 ذكر كرده است).

تراجم نگاران از سه اثر تأليفى خبّازى ياد كرده اند: المغنى فى اصول الفقه، از مهمترين كتابهاى اصول فقه حنفيه، كه مؤيدالدين ابى محمد منصور قاآنى(متوفى 705)، علاءالدين على بن منصور مقدسى (متوفى 746) و سراج الدين ابوحفص غزنوى هندى (متوفى 773) شروحى بر آن نگاشته اند. اين اثر از روى نسخه خطى موجود در دانشگاه الازهر در 1403 در مكه به چاپ رسيده است (ابن كثير، همانجا؛ خبّازى، مقدمه محمد مظهربقا، ص 17ـ21؛ براى ديگر شارحان رجوع کنید به حاجى خليفه، ج 2، ستون 1749ـ1750)؛ حاشيه بر الهدايه برهان الدين بخارى مرغينانى* كه نگارش آن به اتمام نرسيد و ابن ربوه محمدبن احمد قونوى آن را تكميل كرد و تكملة الفوائد ناميد (ابن ابى الوفا؛ ابن قطلوبغا، همانجاها؛ حاجى خليفه، ج 2، ستون 2033)؛ و اصول الدين (رجوع کنید به ابنقطلوبغا، همانجا).