responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 6704

 

حَيْوَة بن شُرَيْح ، حَيْوَة بن شُرَيْح بن صفوانبن مالك تُجيبى كِندى، محدّث و فقيه مصرى قرن دوم. در بيشتر منابع كنيه او ابوزرعه (براى نمونه رجوع کنید به ابنحِبّان، ج 6، ص 247؛
مِزّى، ج 7، ص 478؛
ذهبى، 1401ـ1409، ج 6، ص 404) و در برخى منابع، ابويزيد (رجوع کنید به ابنسعد، ج 7، ص 515؛
ابنجوزى، 1389ـ1393، ج 4، ص 309) ذكر شده است. وى را نبايد با حيوةبن شريحبن يزيد حَضرَمى حِمْصى (متوفى 224) اشتباه گرفت. درباره تاريخ ولادت و نخستين سالهاى زندگى حيوةبن شريحبن صفوان اطلاعى در دست نيست. سيوطى (ج 1، ص 279) او را از اتباع تابعين شمرده است. پدر وى فرمانده جماعتى بود كه در 117 به خونخواهى وُهيب يَحصَبى، بر ضد والى مصر، وليدبن رفاعه، شورش كردند (كندى، ص 99ـ100) و او احتمالا در همين شورش كشته شد، زيرا وفات وى در همين سال ذكر شده است (رجوع کنید به ذهبى، 1424، ج 3، ص 346).

ربيعةبن يزيد قصير، عقبةبن مسلم، يزيدبن ابىحبيب، و سليمبن جبير از مشايخ و استادان حيوة بودند (ابنابىحاتم، ج3، ص 306؛
مزّى، ج 7، ص 479؛
ذهبى، 1376ـ1377، ج 1، ص 185). عبداللّهبن مبارك، عبداللّهبن وَهْب، ابوعبدالرحمان مُقرى، ليثبن سعد و ابوعاصم نَبيل از وى حديث روايت كردهاند (ابنابىحاتم؛
ذهبى، 1376ـ 1377، همانجاها؛
براى فهرست استادان و شاگردان او رجوع کنید به مزّى، ج 7، ص 479ـ480).

منابع متقدم رجالى، حيوة را در نقل حديث توثيق نمودهاند (براى نمونه رجوع کنید به ابنسعد، همانجا؛
عجلى، ص138؛
ابنابىحاتم، ج 3، ص 306ـ307). با وجود اين، روايات ضعيفى نيز از او نقل شده است (رجوع کنید به ابنعبدالحكم، ص287ـ 288؛
ابنجوزى، 1403، ج 1، ص320). وى در اسناد بسيارى از روايات اهل سنّت، بهويژه احاديث كتب ستّه، قرار دارد (براى نمونه رجوع کنید به بخارى، ج 6، ص 221؛
مسلمبن حجاج، ج 6، ص 58، ج 8، ص 6؛
ابوداوود، ج 1، ص 83). در كتابهاى تاريخى نيز برخى گزارشهاى او ثبت شده است (براى نمونه رجوع کنید به ابنسعد، ج 1، ص 395، ج 4، ص 258؛
ابنعبدالحكم، ص 82، 87، 176).

حيوةبن شريح ظاهراً مجلس تدريس فقه داشته است (رجوع کنید به ذهبى، 1376ـ1377، ج1، ص186). در سال 144 منصب قضاى مصر به او پيشنهاد شد، اما نپذيرفت (ابنعبدالحكم، ص 241؛
وكيع، ص 638). احاديثى فقهى نيز از وى نقل شده است (براى نمونه رجوع کنید به سحنون، ج 1، جزء1، ص 61، 200، ج 2، جزء4، ص 305). زهد و پارسايى و كثرت عبادت حيوة را ستوده و او را مستجابالدعوه و از بَكّائين دانستهاند (رجوع کنید به مزّى، ج 7، ص 481؛
صفدى، ج 13، ص 232). حكاياتى نيز درباره كرامات و خوارق عاداتِ او نقل كردهاند (از جمله رجوع کنید به ذهبى، 1376ـ 1377، ج 1، ص 185ـ186؛
ابنحجر عسقلانى، ج 3، ص 62؛
براى نقد يكى از اين حكايات رجوع کنید به امينى، ج 11، ص 173).

در بيشتر منابع، سال وفات او 158 (براى نمونه رجوع کنید به مزّى، ج 7، ص 482؛
ذهبى، 1401ـ1409، ج 6، ص 405؛
ابنحجر عسقلانى، همانجا؛
سيوطى، ج 1، ص300) و در برخى منابع، سال 159 ذكر شده است (رجوع کنید به ابنحبّان، همانجا؛
كلاباذى، ج 1، ص 213). به گفته واقدى، او براثر بيمارى وبا درگذشت (رجوع کنید به ابنكثير، ج10، ص 137). در منابع، تأليفى به او منسوب نيست، اما در گزارشى آمده كه حيوة به شخصى سفارش كرد از كتابهايش نگهدارى كند ولى كوتاهى آن فرد سبب شد كسانى، از جمله ابنلُهَيعه*، از آنها استنساخ و بهرهبردارى كنند (رجوع کنید به ذهبى، 1401ـ1409، ج 8، ص 15).


منابع:
(1) ابنابىحاتم، كتاب الجرح و التعديل، حيدرآباد، دكن 1371ـ1373/ 1952ـ1953، چاپ افست بيروت (بىتا.)؛
(2) ابنجوزى، صفةالصفوة، چاپ محمود فاخورى و محمد رواسقلعجى، حلب 1389ـ1393/1969ـ1973؛
(3) همو، كتابالموضوعات، چاپ عبدالرحمان محمد عثمان، (بيروت) 1403/1983؛
(4) ابنحِبّان، كتاب الثقات، حيدرآباد، دكن 1393ـ1403/ 1973ـ1983، چاپ افست بيروت (بىتا.)؛
(5) ابنحجر عسقلانى، كتاب تهذيبالتهذيب، (بيروت )1404/1984؛
(6) ابنسعد (بيروت)؛
(7) ابنعبدالحكم، فتوح مصر و اخبارها، چاپ چارلز سى. تورى، نيوهاون 1922، چاپ افست بغداد ( 1968)؛
(8) ابنكثير، البداية و النهاية، چاپ على شيرى، بيروت 1408/1988؛
(9) سليمانبن اشعث ابوداوود، سنن ابىداود، چاپ سعيد محمد لحام، بيروت 1410/1990؛
(10) عبدالحسين امينى، الغدير فى الكتاب و السنة و الادب، قم 1416ـ1422/ 1995ـ2002؛
(11) محمدبن اسماعيل بخارى، صحيح البخارى، (چاپ محمد ذهنىافندى)، استانبول 1401/1981، چاپ افست بيروت (بىتا.)؛
(12) محمدبن احمد ذهبى، تاريخالاسلام و وفيات المشاهير و الاعلام، چاپ بشار عواد معروف، بيروت 1424/2003؛
(13) همو، سير اعلامالنبلاء، چاپ شعيب ارنؤوط و ديگران، بيروت 1401ـ1409/ 1981ـ1988؛
(14) همو، كتاب تذكرةالحفاظ، حيدرآباد، دكن 1376ـ1377/ 1956ـ1958، چاپ افست بيروت (بىتا.)؛
(15) عبدالسلامبن سعيد سحنون، المُدَوَّنة الكبرى، التى رواها سحنونبن سعيد تنوخى عن عبدالرحمانبن قاسم عتقى عن مالكبن انس، قاهره 1323، چاپ افست بيروت (بىتا.)؛
(16) عبدالرحمانبن ابىبكر سيوطى، حسن المحاضرة فى تاريخ مصر و قاهرة، چاپ محمد ابوالفضل ابراهيم، (قاهره) 1387؛
(17) صفدى؛
(18) احمدبن عبداللّه عجلى، تاريخ الثقات، بهترتيب علىبن ابىبكر هيثمى و تضمينات ابنحجر عسقلانى، چاپ عبدالمعطى قلعجى، بيروت 1405/1984؛
(19) احمدبن محمد كلاباذى، رجال صحيح البخارى، المسمّى الهداية و الارشاد فى معرفة اهل الثقة والسداد، چاپ عبداللّه ليثى، بيروت 1407/1987؛
(20) محمدبن يوسف كندى، ولاة مصر، چاپ حسين نصّار، بيروت 1379/1959؛
(21) يوسفبن عبدالرحمان مِزّى، تهذيب الكمال فى اسماءالرجال، چاپ بشار عواد معروف، بيروت 1422/2002؛
(22) مسلمبن حجاج، الجامع الصحيح، بيروت: دارالفكر، (بىتا.)؛
(23) محمدبن خلف وكيع، اخبارالقضاة، چاپ سعيد محمد لحّام، بيروت 1422/2001.

/ سعيد زعفرانى زاده/

نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 6704
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست