سيل، جورج ، خاورشناس انگليسی. وی در حدود سال 1109/ 1697 در شهرستان كنت به دنيا آمد. ديون¬پورت زمان تولدش را اندكی پيش از پايان قرن یازدهم /هفدهم دانسته است (قرآن، ترجمۀ سیل، زندگی¬نامه¬¬، 1923، ص21).سیل در مدرسۀ كينگز در كانتربوری درس خواند. وكيل دعاوی بود. ولتر در فرهنگ فلسفی خود ادعا کرده كه سيل 24 سال در عربستان و اطراف آن زيسته و همانجا زبان و رسوم عرب را فرا گرفته (ذيل" هاروت و ماروت")، اما ديون¬پورت این ادعا را رد کرده و آن را افسانه ¬خوانده است (قرآن، ترجمۀ سیل، زندگی¬¬¬نامه، 1923، ص21). سيل ،افزون بر فراگيری علم حقوق ،به يادگيری زبانهای جديد و كهن شرقی روی آورد. زبان عربی را از سلمون نگری (اهل دمشق (و دانشمندی يونانی به نام داديتچی (اهل حلب) آموخت ( فرهنگ زندگی نامۀملی ، ذيل مدخل). وی به حدی در زبان عربی مهارت يافته بود كه در1139/ اوت 1726، انجمن ترويج دانش مسيحی او را برای تصحيح ترجمۀ عربی عهد جديد برگزيد. سيل در نوامبر همان سال به عضويت اين انجمن درآمد و تا 1147/1734 عضو آن بود. او برای همکاری در تألیف چند فرهنگ¬نامه و دایره¬المعارف برگزیده شد (برای اطلاعات بیشتررجوع کنید به فرهنگ زندگی¬نامۀ ملی، ذيل مدخل؛ قرآن، ترجمۀ سیل، زندگی¬نامه¬¬، 1923، ص21-22). آنچه نام سيل را در يادها نگاه داشته، ترجمۀ وی از قرآن به انگليسی است. اين ترجمه در1147/ نوامبر 1734 در لندن منتشر گرديد و به لرد كارترت اهدا شد ( قرآن، ترجمۀ سیل، زندگی¬نامه¬¬، 1923، ص23). وی هنگام ترجمۀ قرآن، ترجمه های لاتينی رابرت كتونی و ماراتچی ، ترجمۀ ايتاليایی آريوابنه ، ترجمۀ فرانسوی دوريه ، ترجمۀ انگليسی الكساندر راس و نيز نسخه¬ای از تفسير بيضاوی از قرآن را به زبان عربی در اختيار داشت(خان، ص83). سيل برای توضيح عبارات پيچيده و مبهم در خلال ترجمۀ خود يادداشتهایی آورده كه عمدتاً بر مبنای تفسيرهای بيضاوی و جلالين است. ترجمۀ وی بر اساس برگردان ماراتچی بوده و در يادداشتها نيز تا حد زيادی مبتنی بر آن است. به نوشتۀ سيل، اين ترجمه وفادار به متن و دقيق، اما تا حد زيادی تحت اللفظی است (قرآن، ترجمۀ سيل، سخنی با خواننده، 1923، ص18). وی ديگر ترجمه های موجود را به واسطۀ دخل و تصرفات و اشتباهات بی شمار، مردود و غير منصفانه دانسته است (همان، ص17-18). سيل در اين ترجمه مرز ميان آيات را حذف، و متن قرآن را به روايتی پيوسته بدل كرده است. وی به اين ترجمه، رساله¬ای مقدماتی افزوده است كه در آن از موضوعات گوناگونی همچون تاريخ، مذهب وسنّت عربها در زمان جاهليت، وضع مسيحيت و يهوديت در زمان ظهور پيامبر اسلام، ويژگيهای قرآن و شيوۀ كتابت و انتشار آن و نيز احكام و تعاليم سلبی و ايجابی موجود در قرآن سخن به ميان آورده است. سيل اگرچه در اين رساله فضائل اخلاقی و شخصيت والای پيامبر اسلام را ستوده (قرآن، ترجمۀ سيل، رسالۀ مقدماتی، 1923،ص29)، قرآن را كلام خدا ندانسته، آن را به حضرت محمد، صلی الله علیه و آله و سلم ، نسبت داده است (همان، ص46؛ خليفه، 43-44). وی در بخشهای چهارم ، پنجم و ششم پيشگفتار، به تفصيل دربارۀ منشأ مجوسی، يهودی و مسيحی احكام دين اسلام سخن رانده است. ترجمۀ سيل بسيار موفق بود و در حدود دو قرن ، بهترين ترجمۀ انگليسی قرآن محسوب می شد. اين ترجمه تا 1365ش/ 1986، هفتاد بار در انگليس، 53 بار در امريكا و يك بار در هندوستان به چاپ رسيد و به آلمانی (1159/1746)، روسی(1206/1792)، مجاری (1270/1854)، هلندی (1275/1859)، بلغاری(1320/1902، شامل چهار جزء)، ژاپنی (1299ش/1920) و آلبانيايی (1300ش/ 1921، شامل شش سوره) ترجمه شد (برای چاپهای متعدد اين اثر رجوع کنید به بينارق و آرن، ص113-138؛ خان، ص84-85؛ پيرسون، ص508-509). رسالۀ مقدماتی اين ترجمه نيز جداگانه به هلندی (1155/1742)، فرانسوی (1164/1751)، سوئدی (1229/1814)، عربی (1308/1891قاهره) و لهستانی (1274/1858، نسخۀ خلاصه شده) ترجمه شده است ( فرهنگ زندگی ¬نامۀ ملی ، ذيل مدخل؛ خان، ص85). آربری برگردان سيل را مشهورترين ترجمۀ قرآن كه تمام مترجمان بعدی از آن سود برده اند، خوانده است (1943، ص16). به نظر وی، برتری ترجمۀ ¬سيل بر ترجمۀ راس در هر سطر از اين ترجمه پيداست و سيل نه تنها درك بهتری از زبان عربی داشته ،بلكه سياق ترجمۀ وی نيز برازنده¬تر و پخته¬ تر است (همو، 1955، ج1، مقدمه، ص12). گيبون (به نقلِ فرهنگ زندگی نامۀ ملی، ذيل مدخل) وی را نيمه مسلمان خوانده و ولتر در فرهنگ فلسفی خود (ذيل" هاروت و ماروت" ) ،از ترجمۀ وفادارانه و مقدمۀ آموزندۀ آن سخن گفته است. رادول و پالمر نيز در برگردانهای خود از قرآن به ترجمۀ سيل عنايت فراوان داشته و از وی متأثر بوده¬اند (شلابير ، ص126). با اين حال، انتقاداتی نيز به اين ترجمه وارد شده است. دنيسون راس ، در مقدمه¬ای كه بر چاپ ديگری از ترجمۀ سيل نوشته، بر آن است كه تنها منبع دست اول سيل، تفسير بيضاوی بوده و ارجاعات وی به منابع عربی دیگر، آنگونه كه خود وانمود می كند، اصيل نبوده و به مثابه ترجمۀ تعليقات ماراتچی از لاتينی به انگليسی است (قرآن، ترجمۀ سيل، مقدمه،1927، ص7-9). دانشمندان مسلمان نيز به نقد ترجمۀ سيل پرداخته اند. برخی اين ترجمه را مغرضانه دانسته و سيل را در ترجمه، متهم به دخل و تصرف نموده اند (شلابير، ص 127؛
ندوی، ص44-48؛
معايرجی، ص62). منتقدان ايرادهای ديگری را نيز وارد دانسته اند: ترجمۀ نادرست، جهل نسبت به معنای دقيق برخی كلمات عربی، افزودن يا ترجمه نكردن برخی كلمات و قيود، رعايت نکردن يكدستی در ترجمه و استفاده از سند ساختگی (رجوع کنید به ندوی، ص49-50؛
خليفه، ص121،126-128،130،134-135؛
شلابير، ص130-142). نجيب عقيقی رسالۀ مقدماتی ¬¬¬اين ترجمه را آكنده از سخنان باطل و هتك حرمت پيامبر اسلام دانسته است (ج2، ص47). جورج سيل در20رجب 1149/ 13 نوامبر 1736در استراند لندن درگذشت.

---

منابع:
(1) محمد خليفه، الاستشراق و القرآن العظيم، نقله الي العربيه مروان عبد الصبور شاهين، راجعه و قدم له عبد الصبور شاهین، دارالاعتصام: قاهره [1994(؛
(2) نجيب العقيقي، المستشرقون موسوعه في تراث العرب، مع تراجم المستشرقين و دراساتهم عنه، منذ الف عام حتي اليوم، ج 2، قاهره )بی تا]؛
(3) حسن المعايرجي، الهيئه العالميه للقرآن الكريم، ضروره للدعوه و التبليغ، الدوحه 1412/1991؛
(4) عبدالله عباس الندوي، ترجمات معاني القرآن الكريم و تطور فهمه عند الغرب دراسه شامله عن ترجمات معانی اللقران الکریم فی اللغه الانجلیزیه، دعوه الحق: مكه 1417؛


(5) Arthur J. Arberry, “British Orientalists”, London: William Collins, (1943);
(6) idem, “The Koran interpreted”, vol.1, Allen & Unwin: London, `1955;
(7) Ismet Binark and Halit Eren, “World bibliography of translations of the meanings of the holy Qur’an”, Printed translations 1515-1980, Istanbul, 1406/1986;
(8) Mofakhar Hussain khan, “English Translations of the Holy Qur’an: A bio-bibliographic study”, Islamic Quarterly, 30:2, (1986);
(9) J.D. Pearson, bibliography of translations of the Qur’an into European languages in “Arabic literature to the end of the Umayyad period”, Cambridge University, 1983;
(10) “The Koran”, translated into English immediately from the original Arabic by George Sale, Philadelphia: J. B. Lippincott,1923;
(11) ibid, in trod.: Edward Denison Ross, London: Warne & Co., [1927];
(12) W.G. Shellabear, “Is Sale’s Koran reliable?”, Moslem world, 21(1931);
The Dictionary of National Biography, from the earliest times to 1900, eds. Sir Leslie & Sir Sidney Lee, Oxford, 1998, s.v. “George Sale”(by Harold Thomson Lyon).

/ مينو لعل روشن/



تاریخ انتشار اینترنتی: 25/02/1389