حسین جایادینینگِرات ، دولتمرد و مورخ اندونزیایى. وى در 1303/1886 در خانواده صاحب‌نامى در مغرب جاوه، در منطقه بانتن به‌ دنیا آمد (ریكلفس، ص150).

بانتن منطقه‌اى مسلمان‌نشین است كه خانواده‌هاى اشراف، از جمله خاندان جایادینینگرات، ساكن جنوب آن بودند. این خاندان با حاكمان استعمارى هلند مراوده داشتند (كارتودیرجو، ص 131؛ لافان، ص 91). حسین جایادینینگرات در كالج باتاویا (جاكارتاى فعلى) با حاجى آغوزسلیم، از رهبران استقلال اندونزى، همدرس بود (لافان، ص 181). وى در 1323/ 1905 در لیدنِ هلند به تحصیل مشغول شد و رساله دكترى خود را در 1331/1913 با عنوان «بررسى انتقادى تاریخ بانتن» نوشت (ریكلفس، همانجا).

جایادینینگرات پس از بازگشت به اندونزى، از 1334/ 1916 مشاور دولت در هیئت امور اسلامى شد و از 1299 تا 1303ش/ 1920ـ1924 دستیار هیئت (كمیسیون) دولتى در امور بومى آن شد (د.اسلام، چاپ دوم، تكمله 5ـ6، ذیل مادّه). سپس در مدرسه عالى حقوق باتاویا به ‌تدریس حقوق اسلامى و حقوق اسلامى و زبانهاى اندونزیایى پرداخت. جزوه‌هاى درسى او در این دوره، >حقوق اسلامى و زندگى معنوى مسلمانان اندونزى < و >گذشته رؤیایى پنتون مالایى< بودند كه در سالهاى 1304ش و 1312ش/ 1925 و 1933 در اندونزى چاپ و منتشر شدند (>اسلام: صراط مستقیم<، پیشگفتار مورگان، ص VII؛ د.اسلام، همانجا).

حسین جایادینینگرات در 1314ش/1935 به عضویت شوراى هند شرقى هلند، بالاترین مرجع حكومتى اندونزى، درآمد (رجوع کنید به >اسلام: صراط مستقیم<؛ د. اسلام، همانجاها). در 1317ش/1938، براى اصلاح امور قضایى، اجازه تأسیس دادگاههاى اسلامى در جاكارتا را داد. پس از تأسیس نخستین دانشكده ادبیات اندونزیایى در 1320ش/1941، او یك سال ریاست آن را برعهده داشت. پس از جنگ جهانى دوم، در 1327ش/1948 دولت فدرال موقت ایجاد شد و حسین جایادینینگرات دبیر بخش آموزش هنر و علوم آن دولت گردید. پس از استقلال اندونزى در 1328ش/1949، حسین از مقام خود بركنار شد (د.اسلام، همانجا). در 1330ش/1951 از او دعوت شد در دانشگاه جاكارتا تاریخ تشرف اندونزى به اسلام را تدریس كند. هم‌زمان، او مقالاتى منتشر كرد كه مهم‌ترین آنها درباره اسلام در اندونزى است و كنت مورگان آن را به صورت فصلى از كتاب >اسلام: صراط مستقیم < (ص 375ـ402) به چاپ رساند. حسین جایادینینگرات در 1339ش/ 1960 درگذشت (د.اسلام، همانجا).

به‌ رغم همكارى جایادینینگرات با حكومت استعمارى هلند، وى همواره براى ایجاد مقدمات استقلال اندونزى و نیز وحدت ملى آن تلاش می‌كرد. در این خصوص، مطالعات وى درباره زبان اندونزى و ایجاد زبان واحد درخور ذكر است. مهم‌ترین كار علمی‌اش تحقیقات تاریخى او بود كه شیوه تاریخ‌نگارى علمى را در اندونزى بنیان‌نهاد و تاریخ‌نگارى سنّتى را متروك كرد. تأثیر افكار جدید او بر محققان این حوزه بارز است (كارتودیرجو، ص 12؛ نیز رجوع کنید به جاتموكو، ص 19، 122ـ 123).

---

منابع :


(1) EI2, Suppl., fascs. 5- 6, Leiden 1982, s.v. "Hoesein Djajadiningrat" (by G. F. Pijper);
(2) Islam: the straight path, ed. kenneth W. Morgan, Delhi: Motilal Banarsidass, 1987;
(3) Soed Jatmoko, An introduction to Indonesian historiography, Jakarta 2007;
(4) Sartono Kartodirdjo, Indonesian historiography, Kanisius 2001;
(5) Michael Francis Laffan, Islamic nationhood and colonial Indonesia: the umma below the winds, London 2003;
(6) M. C. Ricklefs, A history of modern Indonesia: C.1300 to the present, London 1981.

/ محمدامین زوارى /