تِفليسی ، عمربن‌ بُندار ، ملقب‌ به‌ كمال‌الدين‌ و مكنّا به‌ ابوالفتح‌، قاضی و اصولی و فقيه‌ شافعی قرن‌ هفتم‌. در بارة‌ تاريخ‌ تولد وی اختلاف‌ هست‌؛ به‌ نوشتة‌ سُبكی (ج‌ 8، ص‌ 309) تفليسی در 601 يا 602 در تفليس‌ به‌دنيا آمد، اما صَفَدی (ج‌22، ص‌442) تاريخ‌ تولد وی را 562 ذكر كرده‌ است‌. از جزئيات‌ زندگی وی اطلاعی در دست‌ نيست‌. تفليسی بعد از تحصيلات‌ و تسلط‌ يافتن‌ بر فقه‌ و اصول‌، به‌ تدريس‌ و افتا پرداخت‌. وی مدتی همنشين‌ تقیالدين‌ ابوعمروبن‌صلاح‌ شهرزوری بود و از او علم‌ آموخت‌. محيیالدين‌ نَووَی اصولِ فقه‌ را از تفليسی فرا گرفت‌. تفليسی مدتها قاضی دمشق‌ بود (ذهبی، ج‌ 5، ص‌ 299؛ سبكی، همانجا؛ ابن‌عماد، ج‌5، ص‌338).

بعد از حملة‌ تاتار و تسلط‌ هولاكوخان‌ مغول‌ بر شام‌ در 654، تفليسی نزد مغولان‌ احترام‌ بسيار يافت‌ و مقام‌ قضای شام‌، موصل‌ و جزيره‌ (ابن‌عمر) به‌ او واگذار شد. بعد از بيرون‌ كردن‌ تاتار از شام‌، مردم‌ او را به‌ طرفداری از قوم‌ مغول‌ متهم‌ كردند و وی ناگزير دمشق‌ را ترك‌ كرد و به‌ حلب‌ رفت‌. در آنجا منصب‌ قضا را بر عهده‌ گرفت‌، اما پس‌ از مدت‌ كوتاهی عزل‌ شد و به‌ مصر رفت‌ و در مدرسة‌ عادليه‌ به‌ تدريس‌ پرداخت‌. وی در 672 در قاهره‌ از دنيا رفت‌ (ذهبی، ج‌5، ص‌298ـ299؛ سبكی، ج‌8، ص‌309ـ310؛ اسنوی، ج‌1، ص‌153؛ ابن‌كثير، ج‌13، ص‌267؛ ابن‌عماد، همانجا).

---

منابع‌:
(1) ابن‌عماد؛
(2) ابن‌كثير، البداية ‌والنهاية‌ ، بيروت‌ 1411/1990؛
(3) عبدالرحيم‌بن‌ حسن‌ اسنوی، طبقات‌ الشافعية‌ ، چاپ‌ كمال‌ يوسف‌ حوت‌، بيروت‌ 1407/1987؛
(4) محمدبن‌ احمد ذهبی، العبر فی خبر من‌ غبر ، ج‌5، چاپ‌ صلاح‌الدين‌ منجد، كويت‌ 1386/1966؛
(5) عبدالوهاب‌بن‌ علی سُبكی، طبقات‌ الشافعية‌ الكبری ، چاپ‌ محمود محمد طناحی و عبدالفتاح‌ محمد حلو، قاهره‌ 1964ـ1976؛
(6) صفدی.

/ ليلی كريميان‌ /