جعفر حَذّاء ، از مشایخ صوفیه شیراز در قرن سوم و چهارم، تاریخ ولادت او معلوم نیست و از زندگیاش اطلاعات كمی در دست است. نامش جعفربن عبداللّه بوده و با كنیه ابومحمد از او یاد كردهاند ( رجوع کنید به جنید شیرازی، ص 225؛ جامی، ص 243؛ ابراهیمبن روزبهان ثانی، ص 9) و او را استاد اولیا و شیخالمشایخ خواندهاند ( رجوع کنید به زركوب شیرازی، ص 128؛ ابراهیمبن روزبهان ثانی، ص 17). حذّاء در دوره عمادالدوله دیلمی (متوفی 338)، از حاكمان فارس، میزیسته و عمادالدوله به او ارادت بسیار داشته است (زركوب شیرازی، ص 96، 128). حذّاء مصاحب جنیدِ بغدادی * و صوفیانی چون ابوبكر شبلی * و بُنداربن حسین شیرازی * بوده است (روزبهان بقلی، ص 41ـ42؛ جامی، ص 231، 243). چون جعفر به نعلیندوزی اشتغال داشته، او را حذّاء نامیدهاند (جنید شیرازی، ص 225 و پانویس 2؛ روزبهان بقلی، همانجا).
جعفرحذّاء در طریقت از شاگردان محمدبن خلیل شیرازی و ابوعمرو اصطخری بوده (قشیری، ص 504؛ جنید شیرازی، ص 239) و از ابوعمرو اصطخری خرقه گرفته است (زركوب شیرازی، همانجا؛ معصومعلیشاه، ج 2، ص 309). سلسله طریقتی وی، با چند واسطه از طریق اُوَیسِ قَرَنی * ، به علیبن ابیطالب علیهالسلام و پیامبر صلیاللّهعلیهوآله متصل میشود ( رجوع کنید به زركوب شیرازی، ص 130؛ ابراهیمبن روزبهان ثانی، ص 17؛ واعظی، ص 297ـ 298) در یكی از كرسینامهها نیز نسب خرقه روزبهان بقلی * با چند واسطه به وی میرسد ( رجوع کنید به با ابراهیمبن روزبهان ثانی، ص 16ـ17، 185). همچنین معصوم علیشاه (ج 2، ص 308ـ309) در سلسله خرقه شهابالدین ابوحفص عمر سهروردی * از جعفرحذّاء نام برده است.
جعفرحذّاء استاد طریقتی ابنخفیف شیرازی بوده (روزبهان بقلی، ص 41؛ زركوب شیرازی، همانجا؛ نیز رجوع کنید به ابنخفیف * ، ابوعبداللّه) و به وی خرقه پوشانیده است (معصوم علیشاه، ج 2، ص 309). مشایخ صوفیه در باره فضل و مناقب جعفرحذّاء سخنان درخور توجهی گفتهاند (برای نمونه رجوع کنید به دیلمی، ص 141ـ143؛ روزبهان ثانی، ص 101). آنگونه كه از سخنان شبلی بر میآید، سبب اصلی آمدن وی به شیراز، وجود جعفرحذّاء بوده است ( رجوع کنید به زركوب شیرازی، ص 128). بندار شیرازی در باره وی گفته كه مردی تمامْ حالتر از جعفر حذّاء ندیده است؛ نیز همو جعفرحذّاء را برتر از شبلی دانسته است ( رجوع کنید به زركوب شیرازی، همانجا؛ جنیدشیرازی، ص 225ـ226؛ جامی، ص 243).
ابنخفیف شیرازی ( رجوع کنید به ابراهیمبن روزبهان ثانی، ص 9، 100ـ101؛ نیز جنید شیرازی ص 226) شطحیاتی از جعفر حذّاء نقل كرده است. روزبهان بقلی شیرازی (همانجا) به صاحب كرامت بودن جعفرحذّاء اذعان كرده و او را در معرفت و بیان رمزگونه معارف عرفانی و انواع كشف، ستوده است.
جعفرحذّاء در 341 (جنید شیرازی، ص 226؛ جامی، ص 243؛ معصوم علیشاه، ج 2، ص 422) و به قولی در 360 (ابراهیمبن روزبهانثانی، ص 9) وفات كرد. مقبره منسوب به وی در شیراز است (جنید شیرازی، همانجا). هنگامی كه جعفرحذّاء در احتضار بود شخصی كه لباس صوفیان بر تن داشت به بالین وی آمد و اظهار زهد كرد، در این هنگام جعفرحذّاء به وی نظر كرد و گفت: «باطن این طایفه خراب شد و ایشان ظاهر خود را آراستند» (جنید شیرازی؛ جامی، همانجاها).