responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 4661

 

جَزولی‌ ، عبدالرحمان‌ بن‌ عفّان‌ ، فقیه‌ مالكی‌ قرن‌ هفتم‌ و هشتم‌. تاریخ‌ تولد و زادگاه‌ وی‌ در منابع‌ ذكر نشده‌، ولی‌ كنیه‌اش‌ را ابوزید و او را اهل‌ فاس‌ می‌دانند. او را علامه‌ در دین‌، باتقوا، صالح‌ و داناترین‌ مردم‌ به‌ مذهب‌ مالك‌بن‌ اَنَس‌ معرفی‌ كرده‌اند ( رجوع کند به ابن‌قاضی‌، درة ‌الحجال‌ ، ج‌ 3، ص‌ 79؛
همو، جذوه الاقتباس‌ ، قسم‌ 2، ص‌ 401).

جزولی‌ از استادانی‌ چون‌ ابوالفضل‌ راشد ولیدی‌، ابوعمران‌ جورائی‌، ابوزید عبدالرحمان‌ رَجراجی‌، ابومحمد عبدالصادق‌ صبّان‌، یوسف‌بن‌ موسی‌ غَسّانی‌ (فقیه‌ و محدّث‌، متوفی‌ بعد از 700) و ابوالحسن‌ زَروِیلی‌ (متوفی‌ 719) بهره‌ برده‌ است‌ (ابن‌قاضی‌، درة ‌الحجال‌ ، همانجا؛
همو، جذوة ‌الاقتباس‌ ، قسم‌ 2، ص‌ 401، 554؛
تنبكتی‌، ج‌ 1، ص‌ 244؛
تازی‌، ج‌ 2، ص‌ 487).

گفته‌ شده‌ است‌ كه‌ در مجلس‌ درس‌ جزولی‌ بیش‌ از هزار فقیه‌ حاضر می‌شدند كه‌ بیشتر آنان‌ تمام‌ یا بخش‌ عمده‌ای‌ از كتاب‌ المدوّنه سحنون‌ در فقه‌ مالكی‌ را از حفظ‌ بودند (ابن‌قاضی‌، درة ‌الحجال، همانجا). یوسف‌بن‌ عمر اَنفاسی‌، موسی‌ عبدوسی‌ ( موسوعة اعلام‌المغرب، ج‌ 2، ص‌ 631، به‌ نقل‌ از فاسی‌، تذكرة ‌المحسنین‌ ) و سعیدبن‌ محمد هسكوری‌ (ابن‌ قاضی‌، جذوة ‌الاقتباس‌ ، قسم‌ 2، ص‌ 519) از شاگردان‌ او بودند.

جزولی‌ در 741 درگذشت‌. به‌ نوشته برخی‌، وی‌ هنگام‌ مرگ‌ بیش‌ از 120 سال‌، و به‌ نوشته برخی‌ دیگر، 90 سال‌ داشته‌ است‌. او، حتی‌ در اواخر عمر، با وجود پیری‌ و ضعف‌، تدریس‌ را رها نكرد (ابن‌قُنفُذ، ص‌ 351 و پانویس‌ 1؛
تنبكتی‌، ج‌ 1، ص‌ 244ـ245).

سه‌ شرح‌ بر كتاب‌ الرسالة ‌ابن‌ابی‌زیدِ قَیروانی‌ * (متوفی‌ 389) در فروع‌ فقه‌ مالكی‌، به‌ جزولی‌ منتسب‌ است‌ ( رجوع کنید به ابن‌قنفذ، ص‌ 351؛
تنبكتی‌، همانجا). در برخی‌ گزارشها در صحت‌ این‌ انتساب‌ تردید شده‌ و در باره چگونگی‌ این‌ شرحها اختلاف‌نظر وجود دارد (رجوع کنید به حطّاب‌، ج‌ 1، ص‌ 56؛
تازی‌، ج‌ 1، ص‌ 130؛
كتّانی‌، ج‌ 2، ص‌ 138). با وجود این‌، در منابع‌ اهل‌ سنّت‌ به‌ویژه‌ در فقه‌ مالكی‌، به‌ آرای‌ جزولی‌ در باره فروع‌ مطرح‌ شده‌ در الرسالة بسیار استناد می‌شود (برای‌ نمونه‌ رجوع کنید به حطّاب‌، ج‌ 1، ص‌ 64، 69، 79، 147، 171).


منابع‌:
(1) ابن‌قاضی‌، جذوة ‌الاقتباس‌ فی‌ ذكرمَن‌ حَلَّ مِنَ الاعلام‌ مدینة فاس،رباط‌ 1973ـ1974؛
(2) همو، درة ‌الحجال‌ فی‌ اسماءالرجال‌ (ذیل‌ وفیات‌الاعیان‌ )، چاپ‌ محمد احمدی‌ ابوالنور، ج‌ 3، قاهره‌ [ بی‌تا. ]؛
(3) ابن‌قنفذ، الوفیات‌ ، چاپ‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌ 1971؛
(4) عبدالهادی‌ تازی‌، جامع‌القرویین، بیروت‌ 1972ـ1973؛
(5) احمدبابابن‌ احمد تنبكتی‌، نیل‌ الابتهاج‌ بتطریز الدیـّباج‌ ، چاپ‌ عبدالحمید عبداللّه‌ هرامه‌، طرابلس‌ 1398/ 1989؛
(6) محمدبن‌ محمد حطّاب‌، مواهب‌ الجلیل‌ لشرح‌ مختصر خلیل‌ ، چاپ‌ زكریا عمیرات‌، بیروت‌ 1416/ 1995؛
(7) محمدبن‌ جعفر كتّانی‌، سَلوه الانفاس‌ و محادثة‌ الاكیاس‌ بمن‌ اقبر من‌ العلماء و الصلحاء بفاس‌ ، چاپ‌ عبداللّه‌ كامل‌ كتّانی‌، حمزة ‌بن‌ محمد طیب‌ كتّانی‌، و محمد حمزة ‌بن‌ علی‌ كتّانی‌، دارالبیضاء 1425/2004؛
(8) موسوعة‌ اعلام‌المغرب‌، چاپ‌ محمد حجی‌، بیروت‌: دارالغرب‌ الاسلامی‌، 1417/1996.

/ مریم‌ كیانی‌فرید /



نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 4661
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست